Vergi Cenneti Nedir? Dünyanın En Büyük 15 Vergi Cenneti Listelemesi

Vergi cennetleri, iş insanları ve zengin bireylerin vergiden kaçınma ya da farklı amacıyla offshore hesaplarda para tuttuğu bölgeler olarak tanımlanır.

Offshore finans merkezleri (OFC’ler) olarak da bilinen bu vergi sığınakları, genellikle Karayip adaları gibi uzak bölgelerde bulunan küçük ve düşük vergili yargı alanlarıdır. Bu tür lokasyonlarda, varlıklı kişiler sıkça paravan şirketler ve anonim kuruluşlar aracılığıyla sermaye bulundururlar.

Küresel kurumsal kontrol ağlarını inceleyen Amsterdam merkezli CORPNET isimli araştırma grubu, Scientific Reports’ta yayımladığı bir raporda 24 offshore finans merkezini “Sink” sayıları esas alınarak sıralamıştır; bu sıralama, ülkelerin ekonomilerine orantısız bir şekilde gelen para miktarını gösterir.

Örneğin, Cayman Adaları’nın ekonomisi, ülkenin büyüklüğüyle orantılı olandan 331 kat daha fazla değer kazanmıştır.

Avrupa Birliği, 2015 yılında yayımladığı ve sürekli olarak güncellediği bir vergi cenneti “kara liste” oluşturmuş; bu liste, küresel vergi yönetimini düzeltmeyi ve vergi dolandırıcılığı ile kaçakçılıkla mücadele etmeyi amaçlayan ülkeleri hedef almıştır. OXFAM International’a göre, bu kara liste, ülkeleri vergi kanunlarında değişiklik yapmaya zorlamakta ve kara listedeki ülkeler AB’den yaptırımlarla karşılaşabilir.

CORPNET’e göre dünyanın en önde gelen 15 vergi cenneti:

15. Seyşeller

Bir zamanlar Birleşik Krallık’a ait olan Seyşeller, Hint Okyanusu’nda Washington DC’nin yaklaşık 2.5 katı kadar alan kaplayan bir takımadadır.

Bu ada ülkesi, 2018’de Trump ile bağlantılı bir özel güvenlik müteahhidi, bir Rus CEO ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin temsilcisi arasında, Robert Mueller tarafından Trump’ın dâhil olduğu gizemli bir toplantı ile ilgili olarak gündeme geldi.

Seyşeller, 2015 yılında AB tarafından vergi cenneti olarak kara listeye alınan 30 ülkeden biri iken, ardından bazı vergi reformu taahhütleriyle “gri listeye” taşınmıştır.

14. Kıbrıs

Yaklaşık 1.2 milyon nüfusa sahip Kıbrıs, ülkede gayrimenkul veya yerel işletmeye en az 2.2 milyon dolar yatıran yabancılara vatandaşlık veren “altın pasaport” programıyla alakalı yolsuzluk iddialarını araştırmaktadır.

13. Nauru

Avustralya’nın kuzeydoğusunda yer alan Nauru, yaklaşık sekiz mil kare büyüklüğe sahip ve 10.000’in altında bir nüfusu olan dünyanın en küçük bağımsız cumhuriyetidir.

Küçük ada 2001 yılında kara para aklama merkezi haline geldiği gerekçesiyle uluslararası kara listeye alınmış ve 2015 yılında AB tarafından vergi cenneti olarak kara listeye eklenmiştir. OECD, 2017 yılında Nauru’nun vergi şeffaflığı standartlarını artırmaya yönelik çalışmalar yaptığını bildirmiştir.

12. Lüksemburg

Lüksemburg, büyük ölçüde gayrisafi yurtiçi hasılasının %35’inden fazlasını oluşturan finans sektörü ile dünyanın en zengin ülkelerinden biridir.

Hükümet, 2002 yılından bu yana doğrudan yabancı yatırımları çekmek için çeşitli politikalar uygulamaktadır. Ancak CIA World Factbook’a göre Lüksemburg, AB ve OECD’nin baskıları sonrasında son yıllarda bazı avantajlı vergi düzenlemelerini kaybetmiştir.

11. Mauritius

Afrika’nın güneydoğusunda bulunan yaklaşık 1.4 milyon nüfuslu Mauritius, 32.000’den fazla offshore kuruluş barındırmaktadır.

Quartz’a göre, yabancı şirketlerin çok az mali ifşa ile ve son derece düşük vergi oranları ile kurulmasına olanak tanıyan Mauritius Offshore Ticari Faaliyet Yasası’nın kabulüyle birlikte, bu durum 1980’lerin sonlarından itibaren yabancı yatırımı teşvik etmiştir.

Mauritius, 2015 yılında AB tarafından vergi cenneti olarak kara listeye alınan 30 ülkeden biriydi ama AB, Ekim 2019’da ülkeyi listeden çıkarmıştır.

10. Malta

Malta, İtalya’nın güneyinde, Akdeniz’de bulunan yaklaşık 450.000 nüfuslu bir takımadadır.

BBC’ye göre, Malta’daki şirketler, AB’deki diğer ülkelerden daha düşük vergi ödemektedir. Yerel işletmeler %35 vergi öderken, yabancı şirketler sadece %5 gibi düşük bir vergi oranıyla karşı karşıyadır.

10. Marshall Adaları

Orta Pasifik Okyanusu’nda, Hawaii ile Filipinler arasında bulunan Marshall Adaları, 1986’da bağımsızlığını kazanmadan önce yaklaşık 40 yıl boyunca ABD yönetimi altında kalmıştır.

Yaklaşık 76.000 kişilik ada, 2015 yılında AB tarafından vergi cenneti olarak kara listeye alınan ülkeler arasında yer alıyordu; fakat 2019 yılında, ülkenin vergi kaçırma ve gizleme için kullanılan posta kutusu şirketlerini yasaklamasının ardından kara listesinden çıkarılmıştır.

8. Curacao

Hollanda’ya bağlı Karayip adası Curacao, offshore finans merkezi olarak bilinir.

2017 yılında, AB’nin şeffaflık düzenlemelerine uyum sağlamak için vergi politikalarını geliştirme taahhüt etmesi sonucu AB’nin “gri listesi”ne alınmıştır.

7. Lihtenştayn

Washington DC’den daha küçük bir Avrupa devleti olan Lihtenştayn, gelişen bir finansal hizmetler sektörüne sahip olup, kişi başına en yüksek gelir seviyelerinden birine ulaşmıştır.

AB’ye göre, aynı zamanda vergi cenneti olarak da sınıflandırılmıştır; bunun sonucunda 2015 yılında kara listeye alınmıştır. Lihtenştayn, vergi kaçakçılığına son vereceği vaadinde bulunmuş olsa da, Avrupa’daki en düşük kurumsal vergi oranlarından birine sahiptir.

6. Samoa

2015 yılında, 200.000 nüfusa sahip Güney Pasifik devleti Samoa, Tax Justice Network tarafından en gizli vergi cenneti olarak seçilmiştir.

Samoa, AB’nin küresel vergi cennetleri kara listesinde de yer almaktadır.

5. Cayman Adaları

Cayman Adaları, kurumlar vergisi, kişisel gelir vergisi ve sermaye kazancı vergisi bulunmaması nedeniyle dünyanın en bilinen vergi cennetlerinden biridir.

2015 yılında AB tarafından vergi cenneti olarak kara listeye alınan ülkelerden biriydi.

Quartz’a göre, Ekim 2019’da Cayman Adaları, 2023 yılına kadar burada bir şirkete sahip olanların kimliklerinin ortaya konacağı taahhüdünde bulunmuştur.

4. Bermuda

Yaklaşık 71.000 kişilik nüfusa sahip olan Bermuda, sigorta ve diğer finansal hizmetler üzerine kurulmuş bir ekonomiye sahiptir.

3. Jersey

İngiltere ile Fransa arasında bulunan Jersey, 1920’lerde zengin İngilizlerin servet ve miras vergisinin bulunmadığı için bu adaya taşınmaya başlamasıyla vergi cenneti olarak ün kazanmıştır.

Vergi Adalet Ağı, Jersey’i 2023 itibarıyla dünyanın en agresif vergi cennetlerinden biri olarak değerlendirmiştir.

2. Tayvan

2017’de Tayvan, AB Ekonomik ve Mali İşler Konseyi tarafından potansiyel bir vergi cenneti olarak tanımlanmıştır. Tayvan, tartışmalı bir konumda; zira Çin, burayı kendi topraklarının bir parçası olarak görmekte, Tayvan ise insan haklarını savunan bağımsız bir demokrasi olduğunu iddia etmektedir.

AB, vergi sisteminde reform konusunda taahhütte bulunulduktan sonra Tayvan’ı 2019’da kara listesinden çıkarmıştır.

1. Britanya Virgin Adaları

Dünyaca ünlü vergi cennetlerinin çoğu, Britanya Virgin Adaları, Samoa ve Malta gibi ada ülkeleridir.

Bütün bu vergi cennetlerinin en büyüğü olan Britanya Virgin Adaları, ekonomisinin sahip olması gereken miktardan 5.000 kat daha fazlasını barındırmaktadır.

Yaklaşık 35.802 kişilik nüfusa sahip Birleşik Krallık’ın kendi kendini yöneten denizaşırı bölgesi, 2015 yılında AB tarafından 30 ülkeyle birlikte vergi cenneti olarak kara listeye alınmıştır.

2017’de Britanya Virgin Adaları yetkilileri, bu toprakların bir vergi cenneti olmadığını, global ekonomiye önemli katkılar sağladıklarını ve uluslararası ticaret ve yatırımı geliştirdiklerini belirten bir rapor yayımlamıştır.

AB, Britanya Virgin Adaları’na vergi reformlarına uyması ve 2020’de vergi cenneti kara listesine girmemesi için 2019’un sonuna kadar süresi olduğunu iletmiştir.

Richard Branson, Britanya Virgin Adaları ile ilişkilendirilen en tanınmış isimlerden biridir; kendisi, genellikle Barack ve Michelle Obama gibi arkadaşlarına kapılarını açtığı lüks bir tatil köyü olan 74 dönümlük özel Necker Adası’nın sahibidir.