Soulbound Tokenlar (SBT) Nedir?

Soulbound tokenlar, aktarılamayan NFT’lerdir. Vitalik Buterin’in geliştirdiği SBT’lerin amacı, Web3’ün günümüz “aşırı finansallaşma” sorunundan korunmasına yardımcı olmaktır.

Soulbound Token Nedir?

Soulbound tokenlar, eşsiz ve doğrulanabilir tokenlerdir; dolayısıyla aktarılması mümkün olmayan NFT’ler gibidirler. Ancak bazı açılardan NFT’lerden ayrılırlar. NFT’ler, bilinmeyen cüzdanlara ait eşsiz varlıklar olarak tanımlanırken, SBT’ler, belirli bir varlık ile bağlantılı olan eşsiz veri kayıtlarıdır. Finansal kazanç için serbestçe alınıp satılabilen NFT’lerin tersine, SBT’lerin finansal değeri bulunmaz ve sahipleri açıkça tanımlandığı için alım satımı yapılamaz.

Ethereum’un kurucusu Vitalik Buterin tarafından bir blog yazısında tasarlanan bu tokenlar, merkeziyetsiz bir topluma geçişi kolaylaştırma fikriyle ortaya çıkmıştır. Soulbound tokenlar, bir çeşit özgeçmişin tokenleştirilmiş şekli olarak düşünülebilir ya da bağlantılar, kimlik bilgileri, başarılar ve üyelikler gibi unsurları temsil edebilirler.

SBT’ler, bireyler, kuruluşlar veya varlıklarla bağlantılıdır; yani 1:1 temsil etmezler. Belirli bir cüzdana bağlanırlar ve bu bağlamda kullanım ömrü boyunca kalıcıdırlar. Örneğin, bir SBT, bir bireyin istihdam geçmişini temsil edebilir. Aynı kişi, profesyonel olmayan bağlantıları için başka bir SBT’ye de sahip olabilir. Bu nedenle, birden fazla “soul” sahibi olmak mümkündür.

SBT’ler Nasıl Kullanılır?

SBT’lerin ilginç kullanım alanları vardır. Bu alanlar arasında yalnızca NFT’ler değil, aynı zamanda teminatsız borç verme ve varlık kanıtı gibi birçok farklı uygulama bulunur.

NFT Sanatı

NFT sahipleri, dijital koleksiyonlarını sergilemek için hala merkezi platformlara ihtiyaç duyarlar. SBT’ler ile, aktarılamayan bir tokenın kökenini, sahibinin Ruhuna (yani benzersiz cüzdanına) bağlayarak kanıtlamak mümkün hale gelecektir.

DAO’lar

DAO’lar, “soulbound” hale getirilebilir ve sosyal koordinasyon mekanizmalarını önemli ölçüde geliştirebilir. Mevcut durumunda DAO’lar, hackerların fazla oylama gücüne ulaşmak için birden fazla cüzdan oluşturmasına olanak tanıyan Sybil saldırılarına karşı savunmasızdır. Soulbound tokenlar sayesinde, DAO’lar gerçek ruh sahiplerini ve sahte cüzdanları ayırt edebilir hale gelecektir.

Ayrıca, birden fazla SBT’ye sahip soul’lara, güven kayıtları daha yüksek olduğunda daha fazla oylama gücü verilebilir.

Teminatsız Borç Verme

Kripto kredilerinin gizlilik odaklı yapısı, borç vermenin sosyal kredi bir özelliği olmamasını sağlar. Güven, ekonomik olarak aşırı teminatlandırma yoluyla uygulanır. SBT’ler, böyle bir sosyal kredi özelliği getirebilir. Vitalik Buterin, bu konuda şu açıklamayı yapmıştır:

“Krediler ve kredi limitleri devredilemez ancak geri alınabilir SBT’ler olarak temsil edilebilir, bu nedenle bunlar, geri ödenene bir tür haczedilemez itibar teminatı olarak tesis edilebilir.

SBT’ler, bazı değerli güvenlik özellikleri sunarlar. Örneğin, devredilemezlik, ödenmemiş kredilerin aktarılmasını engellerken, zengin bir SBT ekosistemi, kredilerini ödemekten kaçınan borçluların itibarlarını anlamlı bir şekilde riske atacak SBT’lerden yoksul kalmalarını sağlar.”

Bu sayede, Soulbound tokenlar, kredi puanlarının tokenleştirilmiş, şeffaf ve merkeziyetsiz bir versiyonunu sunabilir.

Sertifikalar ve Belgeler

Gelecek vaat eden başka bir alan ise, genellikle merkezi defterlerde gizli olarak saklanan sertifikalar ve belgelerdir. Örneğin, evrensel bir standarda tabi olmayan akademik kayıtlar, SBT’lerle kaydedilecek ve değiştirilemez bir “geçmiş kanıtı” oluşturacaktır.

Varlık Kanıtı

Gerçek yaşamda veya dijital etkinlikler ve toplantılara katılım kayıtlarının kanıtı da oldukça ilgi çekici olacaktır. Örneğin, akademik katılım, bir öğrencinin akademik kaydına ve ilerideki istihdam kaydına bağlanan bir Soulbound simgesi ile belgelenebilir.

Dijital CV

Sonuç olarak, SBT’ler istihdam kayıtlarını düzene sokabilir ve onları daha şeffaf hale getirebilir. Günümüzde bile, bir başvuranın istihdam kaydını doğrulamak oldukça zordur. Farklı sektörler veya ülkelerdeki kayıtları da dikkate alırsak, bu sorun daha da büyür. Soulbound tokenlar, bir başvuranın itibarını yükselten doğrulanabilir bir dijital CV sağlayacaktır.

Soulbound Tokenlarının Faydaları

Soulbound tokenlarının sağladığı çeşitli avantajlar bulunmaktadır. Öncelikle, Web3 alanına olan güveni artırabilirler. Web3, temsil ve güven sorunlarını çözmek için hala Web2 araçlarına dayanıyorken; örneğin, NFT’lerin tüm işlevleri için Twitter ya da Instagram gibi platformlara ihtiyaç vardır. Ayrıca, Sybil saldırılarını engellemek için Discord oylama sistemine dayalı DAO’lar veya karşı tarafın güvenini sağlamak için aşırı teminatlandırmaya dayanan DeFi kredi piyasaları da mevcuttur.

Bununla birlikte, SBT’ler ile bir bireyi veya kuruluşu destekleyebilirsiniz. Aynı zamanda, bir krediyi doğrulanabilir bir varlıkla ilişkilendirerek, kredinin sosyal yönünü ortaya çıkarır ve yetersiz teminatlandırılmış kredileri mümkün kılabilir.

Böylece, Soulbound tokenlar, dürüstlük, güven ve bağlılıkların daha iyi temsil edilmesine olanak tanır. Diğer bir deyişle, Web3’ün finansal bir modelden, itibara ve iş birliğine dayalı bir modele evrimleşmesini destekler.

SBT’ler Web3’te Nasıl Çalışır?

SBT’lerin Web3’te nasıl çalıştığı, NFT’lere benzer; ancak bazı önemli noktalarla farklılık gösterir. NFT’lerin aktarılabilir özellikleri bulunurken, SBT’ler devredilemezler.

Ayrıca, NFT’ler belirli bir cüzdana veya kişiye bağlı değildir. Ancak SBT’ler, tıbbi kayıtlar gibi belgelerle ilgili doğrulanabilir bilgileri içerir ve tek bir Soul’a bağlı kalırlar. Bir Soul, niteliksel farklılık gösteren bilgi parçaları içeren birden fazla SBT’ye sahip olabilir.