Proof of Reserve (Rezerv İspatı) Nedir?
Proof of Reserve (PoR), kripto para borsalarının veya şirketlerinin, sahip oldukları rezervleri tamamen şeffaf bir şekilde kamuoyuna sunmasıdır. Bu yöntemle, şirketler veya borsalar, varlık rezervlerini açık bir şekilde beyan ederek denetime tabi kılmaktadırlar.
Proof of Reserve (PoR) Nedir?
Türkçesi “rezerv kanıtı” olan Proof of Reserve, kripto borsalarının kullanıcı fonlarını nasıl ve nerede sakladıklarını şeffaf bir biçimde göstermelerini sağlayan bir denetim mekanizmasıdır. Son yıllarda yaşanan kripto borsası çöküşleri sonrası PoR, tekrar gündeme gelmiş ve önemi artmıştır.
Rezerv kanıtı sayesinde, kripto saklama kuruluşları, borsalar ve finansal kurumlar, müşteri fonlarını riske atan gizli işlemlerden kaçınmalıdır. Ayrıca, PoR, bir kripto borç verenin varlığından daha fazla ödünç verme işlemi gerçekleştirmesini önler, böylelikle herhangi bir sorun durumunda borç verenler tam olarak tazmin edilebilir.
Rezerv kanıtı, bir kripto borsasının;
- Gizlice iflas etmediğini gösterir.
- Varlıklarınızın geri ödeyemeyecek üçüncü şahısların eline geçmediğini kanıtlar.
- Sizi, sahip olduğunuz fon ve varlıkların sahibi kılar, böylece istediğiniz zaman çekim yapabilirsiniz.
Proof of Reserve Nasıl Çalışır?
Proof of Reserve sistemi, “Merkle Tree” yapısı üzerine inşa edilmiştir ve rezerv varlıklarının doğrulanmasında güvenli bir kriptografik yöntem sunar. Has tabanlı bir veri yapısı olarak, en küçük değişikliklere dahi karşı aşırı hassastır ve bu sayede veri sahtekarlığını önleyebilir.
Örneğin, bir borsa 12 milyar dolar rezervi varken, 12 milyar 1 dolar rezervi olduğunu göstermek amacıyla kayıtlarla oynarsa, hash tamamıyla değişiklik gösterecektir.
Bağımsız üçüncü şahısların gerçekleştirdiği PoR sisteminin işleyişi adım adım aşağıdaki gibidir:
- İlk olarak, bağımsız bir denetçi, bir kripto borsasındaki tüm kullanıcı bakiyelerinin anlık bir özetini alır ve bunu Merkle Tree formatında düzenler.
- Bu devasa veri seti, kriptografik bir hash fonksiyonundan geçirilir; bu fonksiyon, verileri karıştıran ve 64 karakter uzunluğunda tek bir dize olarak sunan bir bilgisayar algoritmasıdır.
- Denetçi, borsanın sahip olduğu toplam bakiyeleri gösteren dijital imzalarını toplar ve bunların, Merkle Tree üzerinde temsil edilen kullanıcı bakiyeleriyle bağdaştığını doğrular. Bu işlem, tüm kullanıcı varlıklarının borsanın rezervinde bulunduğunu gösterir.
- Kullanıcı, kendisine ait benzersiz bir kayıt kimliği ile Merkle kökünü karşılaştırarak varlıklarının Rezerv Kanıtı denetiminde dikkate alındığını onaylayabilir.
- Eğer varlık bakiyesinde herhangi bir değişiklik veya yanlış hesaplama olursa, Merkle köküne kadar basamaklanan ve değeri radikal biçimde değiştiren bir sonuç ortaya çıkar.
Rezerv Kanıtı Yatırımcıları Korur mu?
Günümüzde, merkezi borsalar ve kredi verenler gibi diğer CeFi kripto platformları, varlık verilerini özel veritabanlarında saklamaktadırlar. Bu nedenle, kullanıcı fonlarının güvenliğini iddia etmeleri zor bir durum haline gelmiştir.
PoR sayesinde yatırımcılar, yalnızca borsa sözlerine güvenmekle kalmaz; ayrıca bu iddiaların bir teminatı da olur. Bu durum, rezerv kanıtının yatırımcıları büyük ölçüde koruduğunu kanıtlar niteliktedir.
Borsaların Rezerv Kanıtlarına Nereden Ulaşılabilir?
Kripto para dünyasında rezerv kanıtı, FTX krizinin ardından daha da önem kazanmıştır. Yatırımcılar, işlem yaptıkları borsaların şeffaf bir biçimde rezerv kanıtı paylaşmalarını istemeye başlamışlardır. Bunun sonucunda borsalar bu konuda politikalarını geliştirmeye karar vermişlerdir.
Alameda’nın sızan bilançosu ve sonrasında yaşanan FTX borsasının iflası, kripto para piyasasında daha fazla şeffaflık için bir yönelişi tetiklemiştir. Bu kapsamda, rezerv kanıtlarını paylaşan ilk borsa Binance olmuştur. Geçtiğimiz aylarda blockchain analiz şirketi Nansen, Twitter üzerinden borsaların rezerv kanıtlarını duyurmuştur. Bu borsalar arasında Binance, Crypto.com, OKX, KuCoin, Bitfinex, Huobi ve Deribit yer almaktadır.
Borsaların rezerv kanıtlarına, kendi web siteleri üzerinden ve bu verileri sunan CoinGecko, CoinMarketCap gibi platformlardan erişim sağlanabilir.
Bu makale, yatırım tavsiyesi veya önerisi niteliği taşımamaktadır. Her türlü yatırım ve ticaret işlemi risk içermektedir; bu nedenle okuyucuların kendi araştırmalarını yapmaları önemlidir.
