Linea Network: Nedir ve Nasıl Çalışır?

Linea Network, sıfır bilgi teknolojisi ile rollup’ları kullanan, geliştiriciler için hazırlanmış, Ethereum ile eşdeğer bir zkEVM ağıdır. Aynı zamanda kuantum dirençli kafes temelli kriptografi ve Kanonik Mesajlaşma Hizmeti gibi yenilikçi teknolojilere de sahiptir.

Linea Network Nedir?

Linea, Consensys tarafından geliştirilen bir Katman 2 ölçeklenebilirlik çözümüdür. Kullanıcı deneyimini Ethereum üzerinde ölçeklendirirken, EVM eşdeğeri bir Katman 2 ağı olarak tasarlanmıştır.

Linea Network, yüksek işlem ücretleri ve ana ağa kıyasla belirgin şekilde daha düşük ücretler sunar. İşlemlerin geçerliliğini sıfır bilgi (zero-knowledge) ile doğrular. Kafes tabanlı kriptografi kullanarak işlemler, doğrulama için Ethereum’a gönderilen kanıtlarla ana ağda güvence altına alınan sıfır bilgi rollup’ları ile korunmaktadır. Böylece, ana ağ ile benzer bir güvenlik ve merkeziyetsizlik düzeyi sağlanmış olur.

Linea Network Nasıl Çalışır?

Linea Network, Tip 1 zkEVM kategorisindedir. Bu tip, Ethereum’a eşdeğer olup, sistemin herhangi bir parçasını değiştirmediğinden Ethereum ile mükemmel uyum içindedir, böylece geliştiricilerin mevcut altyapıyı yeniden kullanmalarına imkan tanır. Ethereum eşdeğerliliği, mevcut uygulamaların Linea’da sorunsuz bir şekilde dağıtılmasını sağlar, böylece ana ağda yeni ve pahalı uygulamalar oluşturmaya gerek kalmaz.

Ancak burada karşılaşılan zorluk, kanıtlama sürelerini iyileştirmektir; çünkü Ethereum bloklarının kanıtlanması saatler alabilir. Bu sorunun üstesinden gelmek için Linea, sıfır bilgili kanıtlar, toplama işlemleri ve Linea Kanonik Mesajlaşma Hizmeti’ni kullanır.

Sıfır Bilgi (Zero Knowledge) Kanıtları

Linea Network, işlemin içeriğini ifşa etmeden işlemlerin geçerliliğini kanıtlamak için sıfır bilgi kanıtları kullanır. Linea, ağda gerçekleşen her işlem için sıfır bilgi kanıtları oluşturmak amacıyla kafes temelli kriptografiden yararlanır. İşlem doğrulamasında üçüncü tarafları devre dışı bırakır ve bir işlemin detaylarının gizli kalmasını sağlar.

Sıfır bilgi kanıtı süreci şu şekilde işler:

Bu süreçte iki taraf bulunur: Kanıtlayıcı ve Doğrulayıcı. Kanıtlayıcı, işlemi gerçekleştiren tarafken, doğrulayıcı ise işlemin alıcısıdır. Gizli bilgiye ise “Tanık” adı verilir.

Doğrulayıcıya bir işlemin doğru olduğunu kanıtlamak için kanıtlayıcı, işlemle ilgili bir sorunun yanıtını vermek zorundadır. Doğrulayıcı bu soruyu oluşturur ve kanıtlayıcıya iletir. Kanıtlayıcı, bir “cevap” sunarak tanık hakkındaki bilgisini kanıtlar. Protokol, kanıtlayıcı tarafından sağlanan cevabı doğrular ve işlemin doğruluğunu doğrulayıcıya iletir. Böylece, işlemin alıcısı yalnızca işlemin “doğru” olup olmadığını öğrenir.

Rollups

Rollups’lar, adından da anlaşılacağı üzere, birden fazla işlemi tek bir işlem olarak doğrulanabilen bir yapı altında toplar. Bu toplu doğrulama sistemi, bir grup işlem için yalnızca tek bir ücret ödenmesine ve hepsinin aynı anda doğrulanmasına olanak tanır. Böylece, toplanan işlem sayısına bağlı olarak maliyet ve zaman tasarrufu sağlanır.

Vitalik Buterin tarafından kaleme alınan bir makaleye göre, rollups 62 bin 500 kadar işlemi tek bir işlemde paketleyebilir ve bir grubu 13 saniye içinde onaylayarak 4 bin 800 TPS’nin üzerine çıkabilir. Oysa ki Ethereum ana ağı sadece saniyede 32 işlem gerçekleştirebilmektedir.

Linea Network Kanonik Mesaj Servisi

Linea’nın Kanonik Mesaj Servisi, Linea ağı ile Ethereum ana ağı arasında verimli bir iletişim altyapısı sağlar.

Kanonik Mesaj Servisi, köprü ve mesajlaşma yığını işlevi görür. Aşama değiştirme bilgileri (rutin işlemler) ile Linea ve diğer ağlar arasında isteğe bağlı mesajları ileten protokollerin ve akıllı sözleşmelerin bir kombinasyonunu kullanır. Ethereum ana ağının mevcut durumu ile ilgili verileri Linea’ya ve tersine ileterek iletişim kurar. Linea Network’un kanonik mesaj hizmetinin temel mesajlaşma protokolü ‘Postbot’lardır.

Postbot’lar, Linea veya Ethereum üzerindeki sözleşmelere yönelik çağrıları “dinleyen” ve gönderilen bilgileri diğer ağa ileten “aktörler” olarak faaliyet gösterir. Consensys, test aşamasında merkezi bir yapıda olsa da, Postbot protokolünün tam hizmetteyken her bireyin Postbot olarak işlev görebileceği merkeziyetsiz bir protokol olacağını öne sürmektedir.

Kısacası, Linea Network, ağındaki işlemleri sıfır bilgi ile gizler, rollup teknolojisini kullanarak toplar ve kanonik mesaj servisi aracılığıyla ana ağa iletir.

Linea Network Özellikleri

Tam Ethereum Eşdeğerliliği
Linea, Tip 1 zkEVM olarak Ethereum ile eşdeğer bir yürütme ortamı sunar. Daha basit bir dille ifade etmek gerekirse, Linea hem EVM uyumlu hem de EVM eşdeğerdir. Bu durum, daha önce Ethereum ana ağında dağıtılan uygulamaların, daha etkili kaynak kullanımı sunan bir platformda çalışırken hemen hemen aynı güvenlik seviyesini ve merkeziyetsizliği sağlayarak Linea’ya geçiş yapmalarını mümkün kılar.

Bu özellik, mevcut Ethereum projelerinin Linea üzerinde dağıtımını kolaylaştırır.

Kafes Tabanlı Kriptografi

Linea Network, sıfır bilgi kanıtı protokolünü destekleyen kafes tabanlı kriptografi kullandığını belirtmektedir. Kafes tabanlı kriptografi yeni bir kavram olmasa da, modern blokzincir sistemlerinde yer edinmektedir. Bu yapı, yapılar arasında kare, dikdörtgen veya elmas şeklinde boşluklar bırakarak geliştirilen geometrik bir tasarıma dayanır. Kriptografide, bu kalıp verileri şifrelemek için kullanılır.

Kafes tabanlı kriptografideki şifreleme tasarımı, bir kafesteki noktaların deşifre edilmesine ve bunların başka bir kafesteki noktalarla eşleşmesine dayanır. Bu durum, yalnızca kafesler için doğru anahtarlara sahip olan kişiler için mümkündür.

NTRUEncrypt gibi anahtarlı kafes şifreleme algoritmaları, mesajları şifrelemek ve şifrelerini çözmek için gizli bir anahtar kullanma gerektirir. Kafes tabanlı kriptografi, tam bir şifreleme yapısı oluşturmak veya güvenlik kanıtları geliştirmek için kullanılabilecek bir kimlik doğrulama yöntemi olarak işlev görebilir.