KPI Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Temel Performans Göstergeleri (KPI’lar), bir işletmenin başarısını belirli hedefler, amaçlar veya sektördeki diğer benzer kuruluşlarla karşılaştırarak ölçmektedir.

Müşteri odaklı KPI’lar, genelde müşteri başına verimlilik, müşteri memnuniyeti ve müşteri sadakati üzerine yoğunlaşır. Süreç odaklı KPI’lar ise, kuruluşun genel performansını izlemek ve değerlendirmek hedefindedir. İşletmeler, KPI’ları ölçmek ve takip etmek için genellikle iş analitiği yazılımları ve raporlama araçlarından yararlanır.

Temel Performans Göstergeleri (KPI) Nedir?

KPI’lar, bir şirketin uzun vadeli performansını ölçmek için kullanılan ölçülebilir göstergelerdir.

KPI’lar, aynı sektördeki diğer firmalarla karşılaştırmalı olarak, bir şirketin stratejik, finansal ve operasyonel başarısını belirlemeye yardımcı olur.

Temel Başarı Göstergeleri (KSI’ler) olarak da adlandırılan KPI’lar, performans kriterlerine bağlı olarak sektörler ve şirketler arasında değişiklik gösterir.

Örneğin, hızlı büyüme hedefleyen bir yazılım şirketi için ana KPI olarak yıllık gelir artışı (YOY) önemli olabilir. Öte yandan, bir perakende zinciri, büyümeyi ölçmek için aynı mağaza satışları gibi başka bir KPI’ya değer verebilir.

KPI’lar, bir şirketin çıktısını belirli hedefler, amaçlar veya sektör standartlarıyla karşılaştırarak değerlendirir.

Temel Performans Göstergelerinin (KPI’lar) Türleri

Finansal Metrikler

Finansa dayalı KPI’lar genellikle gelir ve kâr marjları üzerine yoğunlaşır. Net kâr, tüm giderler, vergiler ve faiz ödemeleri yapıldıktan sonra kalan geliri ifade eder.

Net kâr, genellikle gelirin bir yüzdesi olan “net kâr marjı” olarak karşılaştırmalı analizlerde kullanılır.

Örneğin, belirli bir sektör için standart net kâr marjı %50 ise, bu sektörde yeni bir işletmenin bu rakamı aşmaya çalışması gerekecektir. Brüt kâr marjı ise, satışlar için yapılan giderlerin hesaplanmasının ardından kalan geliri gösteren başka bir yaygın KPI’dır.

Ayrıca “Cari oran” olarak bilinen bir KPI, bir şirketin dönen varlıklarını mevcut borçlarına bölerek hesaplanır ve likiditeyi ölçer.

Mali sağlığı iyi olan bir şirketin, mevcut yükümlülüklerini yerine getirmek için yeterli nakdi olması gerekir. Ancak endüstriler arasında borç finansmanı farklılık gösterdiğinden, bir şirket kendi cari oranını sektördeki diğer şirketlerle karşılaştırmalıdır.

Müşteri Metrikleri

Müşteri merkezli KPI’lar, genellikle müşteri başına verimlilik, memnuniyet ve sadakat üzerinde yoğunlaşır.

Müşteri Yaşam Boyu Değeri (CLV), bir müşterinin tüm ilişkisi süresince ürünler için harcaması beklenen toplam tutarı ifade eder.

Müşteri Edinme Maliyeti (CAC) ise, yeni bir müşteriyi kazandırmak için yapılan toplam satış ve pazarlama harcamasını temsil eder. İşletmeler, CAC ile CLV’yi karşılaştırarak müşteri edinme stratejilerinin etkinliğini ölçebilirler.

Süreç Performans Metrikleri

Süreç ile ilgili KPI’lar, kuruluş genelinde operasyonel performansı ölçmeyi hedefler.

Örneğin, işyerleri toplam üretilen ürün sayısına kıyasla hatalı ürün oranını hesaplayabilir. Amaç, bu tür hataları mümkün olduğunca azaltmaktır.

Verimlilik süresi, belirli bir süreç için gerekli toplam süreyi tanımlar. Örneğin, bir restoran, bir müşteriye hizmet vermek için geçen süreyi ölçebilir; bu süre siparişin alındığı andan, yemeğin sunulmasına kadar geçen zamandır.

Temel Performans Göstergeleri (KPI’lar) Örnekleri

Uygulamada bazı KPI örneklerine bakalım. Elektrikli araç üreticisi Tesla’ya (TSLA) 2021 yılının ilk çeyreğindeki performansına bakabiliriz;

Araç Üretimi

Bu çeyrek içerisinde Tesla, 180.338 araç üretip, yaklaşık 185.000 aracını teslim etti. Üretim, şirket için kritik bir konu, zira sürekli olarak hız konusunda eleştirilen bir firma.

Artan üretim ölçeği, Tesla’ya daha fazla pazar payı ve kâr sağlamaktadır.

Otomotiv Brüt Marjı

Bu dönem için Tesla’nın otomotiv brüt marjı %26.5’e yükseldi. Brüt kâr marjı, araç üretim maliyetlerini ayırabildiği için Tesla’nın en önemli kârlılık ölçütlerinden biridir.

Düşük fiyatlı modellere yapılan satışlar yüksek marjlı modellerin önünde olsa da, Tesla ilk çeyrekte brüt marjını artırmayı başardı.

Serbest Nakit Akışı

Tesla’nın serbest nakit akışı, çeyrek boyunca 293 milyon dolar olarak belirlendi. Bu, bir önceki yıldaki 895 milyon dolarlık kaybın önemli bir düzelmesini göstermektedir.

Tesla’nın mevcut serbest nakit akışı, şirketin düzenleyici kredilere ihtiyaç duymadan kârlılık düzeyine ulaştığını göstermektedir.

Temel Performans Göstergelerini (KPI’lar) Kullanmanın Sınırlamaları

KPI kullanımının bazı dezavantajları şunlardır:

• KPI’ların anlamlı veriler sağlaması için uzun süreli takip gerektirir.
• Yararlı olabilmeleri için sürekli gözlem ve takip edilmelidir.
• Yöneticilerin üretkenlik KPI’larına aşırı odaklanması kaliteyi olumsuz etkileyebilir.

KPI Örneği Nedir?

En temel KPI örneklerinden biri, Müşteri Başına Gelir’dir (RPC). Örneğin, yıllık geliriniz 100.000 TL ve 100 müşteriniz varsa, RPC’niz 1.000 TL olur.

5 Temel Performans Göstergesi Nelerdir?

KPI’lar işletmeye özgü farklılık gösterir. Ancak genel olarak en sık kullanılan beş KPI şunlardır:

• Gelir artışı
• Müşteri başına gelir
• Kâr marjı
• Müşteri tutma oranı
• Müşteri memnuniyeti

KPI’ları Nasıl Ölçersiniz?

KPI ölçüm yöntemi, spesifik KPI’ya göre değişiklik gösterir. Genel olarak, işletmeler KPI’ları ölçmek ve takip etmek için iş analitiği yazılımı ve raporlama araçları kullanır.

İyi Bir KPI Nedir?

İyi bir KPI aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:

• Bir nihai hedefe doğru ilerlemeyi nesnel ve net bir şekilde gösterir.
• Verimlilik, kalite, zamanlama ve performans gibi faktörleri izler.
• Zaman içindeki performansı ölçmek için bir yöntem sunar.
• Daha bilinçli karar almayı kolaylaştırır.

KPI Raporu Nasıl Oluşturulur?

KPI raporu hazırlamak için izlenecek adımlar şu şekildedir:

• İlk olarak genel bir bakış veya tanıtım oluşturun.
• KPI’ları net bir şekilde tanımlayın.
• Uygun grafikler ve tablolarla KPI’larınızı görselleştirin.
• Raporu son şekline getirin ve dağıtımını sağlayın.

Sonuç olarak

KPI’lar, bir şirketin performansını farklı metrikler üzerinden ölçmek ve izlemek için etkili bir araçtır. Yöneticiler KPI’ların ne olduğu ve nasıl etkin bir şekilde uygulanacağı hakkında bilgi sahibi olduklarında, işletmeyi uzun vadeli başarı için daha iyi optimize edebilirler.