Cardano (ADA) Nedir?

Cardano, birinci katman (Layer 1) blokzincir olarak tanımlanan ve bilgisayar işletim sistemine benzer bir işlev gören bir blockchain platformudur. Bu yapı, üstünde uygulama ve yazılımların çalışabileceği bir temel çerçeve ve kurallar seti sunar. Bir işletim sisteminin çeşitli programların etkileşimini ve kaynak paylaşımını nasıl yönettiği gibi, Cardano da blokzincir ağı içerisindeki işlemleri yönetmeye ve kolaylaştırmaya yardımcı olur.

Cardano, üçüncü nesil bir blockchain olarak kendini gösterir. İlk nesil Bitcoin ve ikinci nesil Ethereum’un deneyimlerinden yararlanarak geliştirilen Cardano, bu platformların sınırlamalarını aşmayı amaçlamaktadır. Bu sayede, daha ölçeklenebilir, dayanıklı ve uyumlu bir ağ sunma olanağı sağlar. Cardano, tedarik zinciri yönetimi, finans, sağlık ve üretim gibi geniş bir alan için tasarlanmıştır.

Bu yazıda Cardano’nun ne olduğu, nasıl işlediği ve neden bu kadar ilgi çektiği konularını ele alacağız.

Cardano Nedir?

Cardano, merkeziyetsiz uygulamalar için geliştirilmiş dağıtılmış bir hesaplama platformu ve ekosistemdir.

Platform, mevcut blokzincir sistemlerinin pek çok bilinen sorununu, özellikle ölçeklenebilirlik, birlikte çalışabilirlik ve esneklik konularını çözmeyi hedefler. Bilimsel bir yaklaşıma dayanır ve hakemli akademik araştırmalara dayanmaktadır. Cardano, güvenli varlık transferi, gelişmiş akıllı sözleşmeler ve karmaşık dApp’leri destekleme yeteneği sunmayı amaçlamaktadır.

Cardano’nun bazı benzersiz hedefleri şunlardır:

• Muhasebe ve hesaplamanın farklı katmanlarda ayrılması
• Hakemli araştırma
• Aynı defterde birden fazla varlığın mevcudiyetini kabul etmek
• Düzenleyicilere, Bitcoin’in bazı temel prensiplerine sadık kalarak ticaretle etkileşimde sağlıklı bir zemin bulmak
• Düzenleyici kurumlarla tam uyumluluk

Cardano, Proof of Stake (PoS) konsensüs mekanizmasını kullanmaktadır. Bu kapsamda kendi geliştirdikleri PoS algoritmasına Ouroboros adını vermişlerdir. Cardano’nun kaynak kodu Haskell ile yazılmıştır ve tamamen açık kaynaklıdır.

Geliştiricileri, gelecekteki güncellemeler için esnek bir yapı oluşturmaya çabaladığından ve düzenleyicilerle sürekli iletişim halinde olduklarından, benzer projelerden farklılık gösterirler.

ADA Nedir?

ADA, Cardano blokzincirinin yerel kripto para birimidir. Bu para birimi, ağ içindeki işlemler için ödeme yapmak, akıllı sözleşmelerle etkileşimde bulunmak ve kullanıcıların yönetişim süreçlerine katılımını sağlamak gibi önemli işlevleri yerine getirir. ADA, Cardano’nun merkeziyetsiz yapısının temel bir parçasıdır ve ağın güvenliğini destekler.

ADA, aynı zamanda Cardano’nun Proof of Stake konsensüs mekanizmasında kritik bir rol oynar. Kullanıcılar, ADA tokenlerini stake ederek, yani belirli bir süre boyunca kilitleyerek, ağda doğrulayıcı (validator) olarak görev alabilir ve işlemleri onaylayabilir. Bu süreç, kullanıcıların ADA tokenleri karşılığında ödüller kazanmalarını sağlar.

ADA, yalnızca bir kripto para birimi olmanın ötesine geçerek Cardano ekosisteminde merkeziyetsiz finans (DeFi) uygulamalarının, tokenleştirilmiş varlıkların ve çeşitli dijital hizmetlerin oluşturulmasını mümkün kılar. Bu nedenle, ADA, Cardano’nun büyümesi ve benimsenmesi açısından kritik bir rol taşır.

Cardano’nun yerel token’ının adı, ilk bilgisayar programcısı olarak tanınan 19. yüzyıl matematikçi Ada Lovelace’den esinlenilerek verilmiştir. Gelecekte Cardano Blockchain’i birden fazla token’a ev sahipliği yapabilir.

Cardano (ADA) Nasıl Çalışır?

Cardano, PoS konsensüs mekanizması ile çalışmaktadır. Bu mekanizma, ağın güvenliğini sağlamak için kullanıcıların ADA tokenlerini stake etmelerini gerektirir. PoS, enerji verimliliği açısından daha avantajlıdır; zira yoğun hesaplama gücü gerektirmez ve çevresel etkisi düşüktür.

Cardano’nun temelini oluşturan Ouroboros konsensüs algoritması, blokzincirdeki yeni blokların doğrulanmasını ve zincire eklenmesini yönetir. Ayrıca, Cardano’nun çok katmanlı bir mimarisi bulunmaktadır; bu yapı, işlemler ve akıllı sözleşmeler için ayrı katmanlar kullanarak sistemin esnekliğini ve ölçeklenebilirliğini artırır.

Cardano, halka açık ve izinsiz bir blokzincirdir, bu da herhangi bir kişinin ağın faaliyetlerine katılabileceği anlamına gelir. Ağ, geliştiricilere ve kullanıcılara açıktır; bu da işlemlerin doğrulanması veya uygulamalar geliştirilmesi için ön izin gerektirmemektedir. İzinsiz blokzincirleri, erişim kontrolü sağlamayan açık ağlar sunar. Her izinsiz blokzinciri aynı zamanda halka açıktır, ancak her halka açık blokzincir izinsiz değildir. Örneğin, Ripple ve Stellar gibi bazı blokzincirleri izinsiz olmayan federatif ağlar olarak işlev görür ve belirli bir konseyin izin verdiği düğümlerle yönetilir.

Cardano’nun bu açık ve izinsiz doğası, büyük bir kullanıcı kitlesine hitap ederken, ölçeklenebilirlik ve işlem hızı açısından bazı zorluklar ortaya çıkarabilir. Yoğun zamanlarda Ethereum gibi ağlar, yüksek işlem ücretlerine yol açabilecek tıkanıklıklarla karşılaşabilir. Bu sorunları aşmak için Cardano, yan zincirler (sidechains) ve ikinci katman çözümleri gibi ölçekleme yöntemlerini destekler. Bu yöntemler, işlemleri ana zincir dışında işleyerek hız ve maliyet avantajı sağlar. Layer 2 ağları, güvenlik garantilerini ana blokzincirinden devralırken, yan zincirler genellikle kendi kurallarını ve güvenlik önlemlerini belirler.

Cardano’nun bu altyapısı, hem girişimciler hem de yeni kullanıcılar için çeşitli avantajlar sunar. Cardano’nun PoS konsensüs mekanizmasını ve ADA’nın ağ içerisindeki rolünü anlamak, Cardano’nun yerel varlıklarının nasıl işlediğini, akıllı sözleşmeleri nasıl desteklediğini ve merkeziyetsiz uygulamaların (DApps) geliştirilmesini nasıl sağladığını anlamak için iyi bir başlangıç noktasıdır. Bu unsurlar, Cardano’nun pek çok endüstride geniş bir kullanım alanı bulmasını mümkün kılmaktadır.

Cardano Akıllı Sözleşmeleri Nasıl Çalışır?

Cardano akıllı sözleşmeleri, belirli olayların tetiklediği otomatik doğrulamalar şeklinde işlev görür ve bu koşullar doğrudan yazılıma yansıtılır. Ethereum’dan farklı olarak, Cardano akıllı sözleşmeleri yan etki yaratmaz; sadece zincir üzerinde eylemleri doğrularlar. Eylem ve yan etkiler ise zincir dışındaki bir altyapı üzerinden gerçekleştirilir. Bu ayrım, istenmeyen etkileşimleri engelleyerek güvenliği artırır.

Cardano’nun EUTxO modeli ile akıllı sözleşmeler blokzincirde bulunur; ancak fiili eylemler zincir dışında gerçekleşir. Bu yaklaşım, güveni, şeffaflığı ve verimliliği artırır. Uygulamaların kullanılan Cardano akıllı sözleşmeleri, belirli bir resmi doğrulama sürecinden geçer, bu da güvenilirliklerini sağlar. Ancak, sözleşmenin tam doğruluğu geliştiriciye bağlıdır; bu durum ekstra çaba gerektirir, fakat güvenliği güçlendirir.

Cardano’nun katmanlı tasarımı muhasebe ve hesaplama işlevlerini ayırır. Ağ, dört katmandan oluşmaktadır:

1. Ağ Katmanı: Güvenli iletişim sağlayan özel bir eşler arası sistemdir.
2. Konsensüs Katmanı: Ouroboros protokolleri kullanılarak blokzincirin durumu üzerinde mutabakat sağlar ve işlemleri doğrular.
3. Yerleşim Katmanı: Finansal defter görevi görür ve temel Cardano nesnelerini tanımlar.
4. Scripting Katmanı (Plutus): Akıllı sözleşmelerin oluşturulması ve çalıştırılmasını sağlamakta kullanılır.

Bu yapı, güvenilir ve ölçeklenebilir akıllı sözleşme uygulamaları için sağlam bir temel sunar.

Cardano’da Konsensüs Sağlama

Blokzincir konsensüsü, işlemlerin sıralaması ve ağ durumunun üzerinde birleşme sürecini ifade eder. Bunu, dijital işlemleri kaydetmek için birlikte çalışan bir grup insan gibi düşünebilirsiniz. Bu kişiler belirli kurallara uymayı kabul ederler ve uyguladıkları kural dizisi konsensüs protokolü olarak tanımlanır.

Konsensüse katılmak için her birey belirli bir kaynak katkısında bulunur. Bazı mekanizmalar işlem gücü gerektirirken, diğerleri depolama alanı, boşluk ya da kıdem gibi unsurlara odaklanabilir. Bu katkılar, veri kayıtlarını güvence altına almak ve geçerli işlemler üzerinde mutabakat sağlamaya yardımcı olur.

Proof of Work (İş İspatı) mekanizmasında, bir madencinin sahip olduğu işlem gücü arttıkça, bir sonraki bloğu diğerlerinden önce madencilik yapma olasılığı da artar. Madencilik, karmaşık bir matematiksel bulmacanın çözülmesi anlamına gelir ve kazanan, çabalarının karşılığında kripto para ödülleri alır.

Proof of Stake (Hisse İspatı) mekanizmasında ise, bir kişinin sahip olduğu ve stake ettiği token sayısı arttıkça, bir sonraki bloğun oluşturulma olasılığı da artar. ADA sahipleri, genelde tokenlerini ödeme gönderip almak, işlem ücretlerini ödemek ve Cardano üzerinde geliştirilmiş merkeziyetsiz uygulamalarla (DApp’ler) etkileşime geçmek için kullanır. Ancak, Cardano’nun hisse ispatı protokolünde token stake etmek, ağın güvenliğine ve yönetimine katkı sunmanın bir yolu olup aynı zamanda ödül kazanma olasılığı sağlar. ADA stake eden kullanıcılar, blok üretme ve işlemleri onaylama haklarını, stake havuzlarını yöneten operatörlere devrederler. Bu yolla, delegeler bankadaki mevduat faizine benzer ödüller kazanabilirler.

Blok üretim hakkının kime verileceği, bir piyango sistemi ile belirlenir ve bu işlem slot liderliği olarak adlandırılır. Cardano’da, daha fazla ADA’ya sahip bir stake havuzunun blok oluşturma ve ödül kazanma hakkı elde etmesi olasılığı daha yüksektir. Cardano, konsensüsü güvenli ve merkeziyetsiz bir şekilde sağlamak için özel bir hisse ispatı mekanizması olan Ouroboros protokollerini kullanmaktadır.

Cardano Blokzincirinde Kripto Paranın Rolü

Cardano blokzincirinde ADA kripto parasının delegasyonu ve stake edilmesi, yeni blokların üretilmesinde önemli bir rol üstlenmektedir ve bu süreç, blokzincirin çeşitli işlevlerinin temelini oluşturur.

ADA’yı bir stake havuzuna devretmek, kullanıcıların ağda aktif bir rol üstlenmelerini sağlar ve bu süreç minimum teknik bilgi gerektirir. Kullanıcılar, stake ettikleri miktara orantılı ödüller kazanabilirler. Bir stake havuzu, ADA sahibi kişilerin paralarını bir araya getirdiği bir tür tasarruf hesabı gibi işler. Bireyler, tasarruflarını tek tek yönetmek yerine bu havuzda biriktirir.

Stake Havuzu Operatörleri (SPO’lar), bu kolektif havuzları yönetir ve bu havuzlar, Cardano’nun merkeziyetsiz yapısının temelini oluşturur. SPO’lar, işlemleri doğrulamak, bu işlemlerin doğruluğunu ve güvenliğini sağlamak için gerekli donanım ve yazılımı yönetmektedir. Dolayısıyla, SPO’lar Cardano ağının güvenliğini ve verimliliğini sağlamakta önemli bir rol oynarlar.

Cardano’da Neden Stake Yapılmalı?

Cardano’da stake yapmanın başlıca avantajlarından biri esnekliktir. ADA sahipleri, varlıklarının tam kontrolünü ellerinde tutar ve likit staking sayesinde bu varlıkları kolaylıkla devredebilirler. Cardano’da herhangi bir kilitleme süresi bulunmadığı için kullanıcılar istedikleri zaman stake’lerini geri çekebilir ve bu işlem için ceza ödemezler. Ayrıca, bir SPO’nun olası kötü davranışları nedeniyle ödüller kesilmez.

Diğer blokzincirlerde “slashing” (kesinti) mekanizması, doğrulayıcıların hatalı veya kötü niyetli eylemlerini cezalandırmak için kullanılırken, Cardano farklı güvenlik yöntemlerine dayanır. SPO taahhütleri, güçlü operasyonel dayanıklılık ve yüksek merkeziyetsizlik seviyesi ile ağın güvenliğini ve bütünlüğünü korur.

Cardano, staking oranı ve Minimum Saldırı Vektörü (MAV) açısından sürekli yüksek performans göstermektedir. Staking oranı, ADA sahiplerinin katılımını ölçerken, bu durum ağın merkeziyetsizliğini ve güvenliğini artırır. Cardano’nun MAV değeri, diğer PoS zincirlerine kıyasla oldukça yüksektir; 3.000’den fazla kayıtlı stake havuzu da bu ağın çeşitliliğini ve merkeziyetsizliğini sağlar.

Cardano’nun İşlem Modeli

Blokzincirler genellikle iki ana işlem modeli kullanmaktadır: harcanmamış işlem çıktısı (UTxO) ve hesap tabanlı model.

Cardano, Bitcoin’in UTxO modelini temel alarak bunu Genişletilmiş UTxO (EUTxO) olarak geliştirmiştir. EUTxO, her işlem kaydına ek veriler ekleyerek akıllı sözleşmelerin otomatik olarak yürütülmesini ve öngörülebilir sonuçlar sunulmasını sağlamaktadır. Bu yapı, güvenliği artırırken beklenmedik sorunların riskini de azaltır.

Ethereum’un hesap tabanlı modeli ise banka hesaplarına benzer bir şekilde kullanıcı bakiyelerini sürekli günceller. Bu model esneklik sunarken potansiyel güvenlik açıklarına da kapı aralayabilir. Cardano’nun EUTxO modeli ise belirli işlemleri ve akıllı sözleşmeleri izole ederek güvenliği, şeffaflığı ve güvenilirliği ön plana çıkarırken, kritik güven ve risk yönetimi uygulamaları için ideal bir platform haline gelir.

Cardano’da Yerel Varlıklar

Cardano’nun EUTxO modeli, Ethereum’un hesap tabanlı modeline kıyasla NFT’ler, yerel tokenler ve diğer dijital varlıkların yönetiminde önemli avantajlar sunmaktadır. Cardano, bu varlıkları yerel varlıklar olarak kabul eder; bu da kullanıcıların ADA dışında özel varlıkları da doğrudan blokzincirde akıllı sözleşmelere ihtiyaç duymadan harcayabilmesi ve takas edebilmesi anlamına gelir.

Bu yaklaşım, Ethereum’daki akıllı sözleşmelere bağımlılıktan kaynaklanan karmaşıklık, maliyet ve güvenlik risklerini ortadan kaldırır. Ayrıca, daha basit blokzincirlerde olduğu gibi ikinci katman çözümlerine ihtiyaç duyulmaz. Bu nedenle, Cardano, tokenizasyon için ölçeklenebilir ve maliyet etkin çözümler arayan işletmeler ve geliştiriciler için daha cazip bir platform sunar.

Cardano Ne İçin Kullanılır?

Cardano blokzinciri, çeşitli endüstrilerde kurumsal çözümler sunan güçlü bir altyapı sağlar. Ağ, işletmelerin tedarik zinciri yönetimi, kimlik doğrulama, yasal süreçler gibi alanlarda güvenli, şeffaf ve verimli sistemler oluşturmasına yardımcı olur. Platformun benzersiz özellikleri, geleneksel iş süreçlerini optimize etmek amacıyla izlenebilirlik, doğruluk ve sürdürülebilirlik gibi gereksinimleri karşılar.

• Sürdürülebilirlik Hedefleri (SDG) Uyumluğu: Cardano, blokzincirde değiştirilemez kayıtlar oluşturarak, işletmelerin sürdürülebilirlik girişimlerinde şeffaflık ve izlenebilirlik sağlamalarına yardımcı olabilir.
• Sağlık: Cardano, hasta kayıtlarını güvence altına almak, depolamak ve yönetmek için muhtemel bir çözüm sunarak veri bütünlüğünü sağlar ve sağlık hizmeti sağlayıcıları arasında kesintisiz bilgi paylaşımını mümkün kılar.
• Kimlik Doğrulama: Cardano’nun açık kaynaklı merkeziyetsiz kimlik çözümleri, blokzincir ve bulut tabanlı sistemlerle kolay entegrasyon için tasarlanmıştır.
• Fikri Mülkiyet: Cardano, fikri mülkiyetin korunmasına katkı sağlar ve blokzincirde kalıcı, değiştirilemez ve şeffaf kayıtlar oluşturarak sahipliği doğrulamanın bir yolunu sunar.
• Tedarik Zinciri Yönetimi: Cardano, tedarik zincirleri boyunca malların özgünlüğünü ve menşeini sağlayarak uçtan uca izlenebilirliği artırır. Bu, sahteciliği önler ve verimliliği artırır.
• Oylama Sistemleri: Cardano’nun güvenli ve şeffaf platformu, doğrulanabilir, manipülasyona karşı korumalı oylama sistemlerini destekler ve demokratik süreçlerde güven ve adaleti teşvik eder.
• Finansal Hizmetler: Cardano, ödeme işlemlerinin kolaylaştırılmasına ve hızlandırılmasına katkı sağlar; bu sayede işlem maliyetlerini düşürmekte ve takas süreçlerini iyileştirmektedir.
• Merkeziyetsiz Finans (DeFi): Cardano, geleneksel finansal sistemleri geliştirmekle kalmayıp, güvenli, şeffaf ve maliyet etkin finansal hizmetler sunan bir dizi DeFi çözümünü destekler.
• Yaratıcı Sektörler: Sanattan kitaplara ve müziğe kadar, Cardano’nun EUTxO modeli, sanatçılara çeşitli NFT’ler oluşturma ve yönetme imkanı sunan güvenli ve ölçeklenebilir bir platform sağlamaktadır.
• Tokenizasyon: Cardano’nun güvenli ve ölçeklenebilir blokzincir altyapısı, işletmelere gerçek dünya varlıklarını (RWA’lar) tokenleştirerek şeffaflığı ve izlenebilirliği artırma ile doğrulanabilir sahiplik sağlama konusunda sağlam bir platform sunar.

Cardano Kurucuları ve Tarihi

Cardano, Charles Hoskinson tarafından geliştirilmiştir. Hoskinson, Ethereum ve Bitshares’in kurucu ortağı olup Ethereum projesinde daha fazla geliştirme konusunda yaşanan anlaşmazlıklar sonucunda projeden ayrılmıştır. IOHK isimli şirketi Jeremy Wood ile birlikte kurmuş ve bu şirket aktif yazılım geliştirmesi yaparak Cardano ekosistemini geliştiren ve yöneten üç organizasyondan biridir.

Diğer bir kuruluş ise düzenleyici otoritelerle destek ve işbirliği amacına sahip kar amacı gütmeyen Cardano Vakfı’dır.

Son olarak, Cardano’nun blokzincir ekosistemine ticari girişimleri ve iş entegrasyonunu kuluçkaya yatıran Emurgo’dur.

Cardano token satışı, neredeyse iki yıl sürmüş ve 1 Ocak 2017’de yaklaşık 63 milyon dolarlık fon toplanmıştır.

Cardano ana ağı 29 Eylül 2017 tarihinde faaliyete geçmiştir.

Cardano Madenciliği Yapılabilir mi?

Platformdaki tokenlar geleneksel anlamda madencilik yöntemiyle çıkarılamaz. Cardano’da madencilik yapılmaz; bunun yerine ağın güvenliğini sağlamak ve yeni bloklar oluşturmak için Proof of Stake (Hisse İspatı) konsensüs mekanizması kullanılır. Bu modelde kullanıcılar ADA tokenlərini “stake” ederek, yani belirli bir süre boyunca kilitleyerek ağa katılırlar. Stake işlemi, umumi ağın doğrulama süreçlerine müdahil olunmasını ve karşılığında ödül kazanılmasını sağlamaktadır. Bu, enerji yoğun madencilik yerine daha çevrebilir ve verimli bir yöntem ortaya koymaktadır.

Cardano’da Proof of Stake

Bir kripto para birimi için teminat kanıtı (Proof of stake) kullanımı, hararetle tartışılan bir tasarım seçeneğidir; ancak güvenli oylama sağlamak için bir mekanizma sunduğundan, ölçekleme kapasitesi bakımından üstündür ve çeşitli teşvik programlarına olanak tanıdığı için Cardano bunu tercih etmiştir.

Cardano’nun teminat kanıtı protokolü Ouroboros olarak anılmaktadır; bu protokol, Edinburgh Üniversitesi’nden Profesör Aggelos Kiayias’ın önderliğindeki beş akademik kurumdan oldukça yetenekli bir kriptografi ekibi tarafından tasarlanmıştır. Titiz bir kriptografik model kullanılarak oluşturulan bu protokol, güvenli olmasının yanı sıra, modüler ve esnek bir tasarım sunarak birçok protokolün bileşenlerinin işlevselliğini artırmasına imkan tanır.

Bu modülerlik, yetkilendirme, yan zincirler, abone olunabilen kontrol noktaları, hafif istemciler için daha iyi veri yapıları, farklı sayı oluşturma yöntemleri ve farklı senkronizasyon varsayımlarını mümkün kılar. Ağ, binlerce kullanıcının ve hatta milyarlarca kullanıcının büyümesini sağlamak için mutabakat algoritmasının gereksinimlerine uyum sağlamak üzere yeterli esnekliğe sahip olmak önemlidir; dolayısıyla, bir kripto para biriminin kalbine geleceğe yönelimli bir yapı kazandırmak oldukça kritiktir.

Cardano’yu Diğer Kripto Paralardan Ayıran Nedir?

Cardano, tamamen finanse edilen bir geliştirme ekibine sahiptir ve gönüllü çalışmaya dayanmaz. En önemlisi, proje bilimsel bir yaklaşımla inşa edilen ilk kripto para projesidir.

Yazılım mimarileri de özeldir; Cardano, muhasebe ve hesaplamayı farklı katmanlarda bölmektedir. Bu yapı aynı zamanda ölçeklenebilirlik sunar. Örneğin, Cardano “herkesin tüm verilere ihtiyacı olmadığını” düşünmektedir. Bu yaklaşım, verimliliği, hızı ve işlem etkinliğini artırır.

Pozoloji algoritmaları Ouroboros, Uluslararası Kriptografi Konferansı’nda kriptografi topluluğu tarafından onaylanan ilk modeldir.

Ouroboros protokolü, bir sonraki blok üreticisinin rastgele bir paydaş havuzundan seçildiği zincir tabanlı bir PoS protokolüdür. Blok üreticisi olarak seçilme ihtimali sahip olduğu token sayısına orantılı olarak artar. Ayrıca, ADA sahipleri protokol değişikliklerinde oy kullanma hakkına sahiptir.

Cardano’yu (ADA) Nereden ve Nasıl Satın Alabilirim?

ADA’yı Türk Lirası ile almak için Türkiye’nin en büyük kripto para borsalarından Paribu’yu kullanabilirsiniz.

Cardano (ADA), dünya genelinde birçok popüler kripto para borsasında satın alınabilir. Binance, Coinbase, Kraken, Huobi ve Bitfinex gibi önde gelen borsalar, ADA alım satımı için en yaygın kullanılan platformlardan bazılarıdır. ADA satın almak için önce bu borsalardan birinde hesap oluşturmalısınız. Hesap açtıktan sonra, kimlik doğrulama (KYC) sürecini tamamlamalısınız. Bu aşama, kimlik belgesi ve adres doğrulaması gibi belgeleri yüklemenizi içerir. Doğrulama tamamlandıktan sonra, banka havalesi, kredi kartı veya diğer ödeme yöntemleriyle hesabınıza para yatırabilirsiniz. Yatırdığınız fonlarla borsanın ADA satın alma sayfasına giderek almak istediğiniz miktarı girip işlemi onaylayabilirsiniz.

ADA’yı satın aldıktan sonra, güvenliği artırmak amacıyla bir kripto para cüzdanına taşımanız önerilir. Ledger veya Trezor gibi donanım cüzdanları, ADA’yı çevrimdışı olarak saklamak için güvenli seçeneklerdir. Ayrıca Daedalus veya Yoroi gibi Cardano’ya özel yazılım cüzdanları da kullanılabilir. Merkeziyetsiz borsalar (DEX) ve P2P platformları da alternatif satın alma yolları sunar. Uniswap ve SundaeSwap gibi DEX’ler aracılığıyla diğer kullanıcılarla doğrudan işlem yapabilir veya LocalBitcoins gibi platformlar üzerinden ADA’yı doğrudan başka bir kullanıcıdan satın alabilirsiniz. ADA satın almak, doğru borsayı seçmek ve güvenli bir cüzdan kullanmak gibi adımları takip ettiğinizde oldukça basit bir süreçtir.

Popüler Cardano Cüzdanları

Cardano (ADA) cüzdanları sıcak ve soğuk cüzdanlar olarak ikiye ayrılmaktadır:

Sıcak Cüzdanlar (Hot Wallets)

Sıcak cüzdanlar, internet bağlantısı sayesinde hızlı erişim ve işlem imkanı sunar; fakat çevrimiçi oldukları için güvenlik riskleri soğuk cüzdanlara göre daha yüksektir.

1. Yoroi Cüzdanı:
   • Hafif, hızlı ve kullanıcı dostu bir cüzdan. Hem masaüstü hem de mobil cihazlarda kullanılabilir; ADA saklama ve stake işlemleri yapabilir.
2. Daedalus Cüzdanı:
   • Cardano’nun resmi tam düğüm cüzdanı. Yüksek güvenlik sunar ve ADA stake edilebilir. Ancak, bilgisayarınıza tüm blok zinciri verisini indirir.
3. Nami Wallet:
   • Tarayıcı tabanlı bir cüzdan. Özellikle NFT’ler ve Cardano tabanlı uygulamalarla entegrasyon için popülerdir, kullanımı kolay ve hızlıdır.
4. Typhon Wallet:
   • Kullanıcı dostu bir web cüzdanı. ADA ve diğer Cardano tabanlı tokenleri destekler, NFT ve DeFi işlemleri için uygundur.
5. AdaLite:
   • Hafif bir web cüzdanı. Hızlı ve güvenli ADA işlemleri için idealdir. Ledger ve Trezor ile entegre edilebilir, bu da güvenliği artırır.

Soğuk Cüzdanlar (Cold Wallets)

Soğuk cüzdanlar, internet bağlantısı olmadığı için en yüksek güvenlik seviyesini sunar. Özel anahtarlar çevrimdışı saklanır, bu da saldırılara karşı daha dayanıklı hale getirir.

1. Ledger Nano S ve Ledger Nano X vb.
   • Donanım cüzdanları, ADA’yı çevrimdışı tutarak maksimum güvenlik sağlar. Ledger Nano X, daha gelişmiş özellikler sunar ve Bluetooth bağlantısı ile mobil cihazlarda kullanılabilir.
2. Trezor Model T vb.
   • Cardano’yu destekleyen bir diğer donanım cüzdanıdır. Özel anahtarları çevrimdışı tutarak güvenli depolama sağlar, ayrıca geniş çapta kripto para desteği sunar.

Bu cüzdanlar, kullanıcıların ihtiyaçlarına göre sıcak veya soğuk cüzdan olarak tercih edilebilir. Sıcak cüzdanlar hızlı erişim sağlarken, soğuk cüzdanlar daha yüksek güvenlik sunar.

Cardano Geleceği ve Yol Haritası

Cardano’nun gelişimi, ağın evriminde önemli dönüm noktaları oluşturacak belirli sürelerle ilerlemiştir. Bu dönemler, tarihteki önemli figürlere atıfta bulunarak adlandırılmış ve blokzincirin yeteneklerini geliştirmek ve genişletmek için yapılandırılmış bir yaklaşım benimsenmiştir.

Cardano Geleceği

Cardano’nun geleceği, topluluk odaklı yönetişim ve merkeziyetsizlik hedefleri etrafında şekilleniyor. Project Catalyst gibi inisiyatifler, ADA sahiplerine projeler için finansman önerileri sunma ve bu projelere oy verme şansı tanıyarak topluluk katılımını artırmayı teşvik etmektedir. Cardano’nun yönetişim sistemi, zincir üstü oylama ve hazine sistemi ile topluluk odaklı karar alma süreçlerini destekler.

Conway ve Voltaire dönemleriyle birlikte, DRep’ler (Delegated Representatives) yönetişimde daha aktif rol alacak ve paydaşları adına karar alma süreçlerine katılım gösterecekler. Cardano’nun eşsiz mimarisi, bilimsel yaklaşıma verdiği önem ve uzun vadeli vizyonu sayesinde blokzincir teknolojisinin ön saflarında yer almaktadır. Güvenli ve ölçeklenebilir çözümler sunarak daha adil ve şeffaf bir geleceği şekillendirmeye yardımcı olma hedefindedir.

Cardano Yol Haritası

• Byron: Cardano’nun temellerinin atıldığı bu dönemde, blokzincir için kritik altyapılar oluşturulmuş ve ADA kripto parası piyasaya sürülmüştür. Bu dönem, ağın ilk yapı taşlarının döşendiği ve temel altyapısının kurulduğu süreci temsil etmektedir. İsim, Romantizm hareketinin önemli figürlerinden olan İngiliz şair Lord Byron’dan esinlenilmiş ve aynı zamanda bilgisayar biliminin öncüsü Ada Lovelace’in babasıdır; bu bağlamda ADA kripto parası ile bir bağlantı kurar.
• Shelley: Cardano, merkeziyetsiz bir sisteme geçiş yaparak stake havuzlarını tanıtmış ve ADA sahiplerinin ağın konsensüs mekanizmasına katılımını sağlamıştır. Bu dönem, yüksek derecede merkeziyetsiz ve şeffaf bir blokzincir oluşturma yönünde önemli bir adımı temsil eder. İsim, İngiliz şair Percy Bysshe Shelley’den gelmektedir; Shelley’nin özgürlükçü ve yenilikçi düşünceleri Cardano’nun merkeziyetsizlik vizyonu ile örtüşmektedir.
• Allegra: Bu güncelleme, Cardano’nun akıllı sözleşmelere geçişinde bir adım olmuştur. Allegra, işlem script’lerini geliştirerek harcanan fonlar için geçerlilik süreleri eklemiş ve karmaşık mantıklara rağmen deterministik işlem yürütülmesi sağlamıştır. İsim, Percy Bysshe Shelley’nin kızı Allegra’dan esinlenmiştir, bu da Cardano’nun devamlılık ve yenilikçiliği simgeler.
• Mary: Cardano, çoklu varlık defterine geçiş yaparak hem ADA hem de kullanıcı tarafından oluşturulan varlıkların taşınabilmesine olanak tanımıştır. Bu durum, varlıkların basılmasını ve yakılmasını mümkün kıldığı gibi, ağın kötüye kullanılma potansiyelini de artırmıştır. Mary, her işlem çıktısının minimum bir ADA tutmasını zorunlu kılan bir güvenlik mekanizması getirerek bu durumu önlemeye çalışarak isim olarak ünlü bilim insanı Mary Shelley’i seçmiştir; Mary Shelley, “Frankenstein”ın yazarıdır ve bu isim, yaratıcılık ve dönüşüm kavramları ile ilişkilendirilmiştir.
• Alonzo: Cardano, karmaşık akıllı sözleşmeleri oluşturmak için Plutus adında güçlü bir betik dili eklemiştir. Bu betikler, fon yönetimi, yetki devri hakları ve varlık oluşturma gibi çeşitli işlevler için uygundur. İsim, matematikçi ve mantıkçı Alonzo Church’den esinlenmiştir; Church, algoritmalar ve hesaplama teorisinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
• Babbage: Cardano’nun programlanabilirliğini, ölçeklenebilirliğini ve yönetişimini geliştirmiştir. Plutus’u geliştirerek, harcamadan işlem girdilerine referans vermeyi mümkün kılmıştır. Aynı zamanda, betik referanslamayı etkinleştirerek işlem boyutunu azaltmış ve eşler arası iletişim ile pipelining yoluyla ağın verimliliğini optimize etmiştir. İsim, bilgisayar biliminin babası olarak bilinen Charles Babbage’den gelmektedir; Babbage, ilk mekanik bilgisayarın tasarımını yapmıştır.
• Conway: Cardano’nun yönetişimini daha da merkeziyetsiz hale getirerek, Genesis anahtarlarını delege edilmiş temsilciler (DReps) ve Anayasa Komitesi ile değiştirilmiştir. DReps, ADA sahiplerini yönetişimde temsil ederken, komite Cardano’nun anayasasını korumaktadır. Bu dönem, yeni yönetim mekanizmaları getirmekte ve yönetişim süreçlerini revize etmektedir; Ayrıca Plutus betiklerine programlanabilir yönetişim eylemleri için genişletilmektedir. İsim, matematikçi John Horton Conway’den esinlenmiştir; Conway, “Game of Life” gibi önemli matematiksel teoriler geliştirmiştir ve bu da karmaşık sistemlerin basit kurallarla yönetilebileceğini gösterir.

Cardano Yorumları

Özellikle bilimsel araştırmalara dayalı gelişim süreci, Cardano’yu diğer blokzincir projelerinden ayıran önemli bir özellik olarak öne çıkmaktadır. Akademik çalışmalarla desteklenen bu metodoloji, platformun sağlam ve güvenilir bir altyapı üzerinde inşa edilmesine olanak tanımaktadır. Cardano’nun “Proof of Stake” konsensüs mekanizması ve enerji verimliliği, çevre dostu bir alternatif olarak dikkat çekmektedir. Ancak, bazı eleştiriler de mevcuttur; özellikle akıllı sözleşme yeteneklerinin Ethereum gibi platformlarla kıyaslandığında daha yavaş gelişmesi, bazı yatırımcılar ve kullanıcılar tarafından bir dezavantaj olarak değerlendirilmiştir. Yine de, Cardano’nun güçlü topluluğu ve geliştirici ekibi, bu zorlukların üstesinden gelmeyi hedeflemektedir. Projenin yol haritasındaki ilerlemeler ve Cardano’nun özellikle Afrika’da sosyal etki projelerine odaklanması, platformun küresel anlamda benimsenmesini teşvik edebilir. Genel olarak, Cardano ile ilgili yapılan yorumlar, projenin potansiyelinin yüksek olduğu ancak bu potansiyelin tam anlamıyla ortaya çıkması için zaman ve sabır gerektiği yönündedir.

ADA Coin Piyasa Verileri

CoinGecko verilerine göre ADA coin arzı 36 milyar adettir ve piyasa değeri güncel verilere göre 11.5 milyar dolardır. ADA coin bugüne dek en yüksek fiyatı 3,09 doları görmüştür. Bu ATH seviyesi 2 Eylül 2021 tarihinde kaydedilmiştir. ADA coin bugüne dek en düşük fiyatı 0,01 USD olarak görülmüştür. Bu ATL seviyesi ise 13 Mayıs 2020’de kaydedilmiştir.