Bilgi Ekonomisi Nedir ve Ne Anlama Gelir?

Bilgi ekonomisi, entelektüel sermayeye dayanan bir üretim ve tüketim sistemidir. Bu sistem, bilimsel keşifler ile temel ve uygulamalı araştırmalara dayanma yeteneğini vurgular. Gelişmiş ülkelerde, bilgi ekonomisi ekonomik faaliyetlerin önemli bir bölümünü oluşturur. Bilgi ekonomisinde, çalışanların bilgi birikimi ve fikri mülkiyet gibi maddi olmayan varlıklar, değer yaratmada önemli bir rol oynar.

Bilgi Ekonomisi Nedir?

Bilgi ekonomisi, bilimin ve akademik bilginin günümüz ticaretine entegrasyonunu ifade eder. Araştırmaya dayalı yenilikler, patentler ve diğer fikri mülkiyet formları kanalıyla metalaştırılmaktadır. Bilgi Çağı’nda, küresel ekonomi bilgi ekonomisine doğru bir evrim göstermiştir.

Az gelişmiş ülkeler genellikle tarım ve imalat temelli ekonomilere sahiptir. Gelişmekte olan ülkeler ise üretim ve hizmet sektörlerine odaklanırken, gelişmiş ülkelerde hizmet temelli ekonomiler baskındır.

Birçok ülkenin ekonomisi, bu üç ana faaliyet kategorisinin birleşiminden oluşur; ancak bu kategorilerin ağırlıkları o ülkenin ekonomik zenginliğine göre değişir. Bilgi ekonomisi örnekleri arasında araştırma, teknik destek ve danışmanlık hizmetleri bulunmaktadır.

1980’de kabul edilen Bayh-Dole Yasası, ABD’de fikri mülkiyetle ilgili önemli bir gelişmeydi; bu yasa sayesinde üniversiteler, federal Ar-Ge finansmanı ile yapılan icat ve keşiflerin haklarını elinde tutma ve özel lisanslar üzerinde müzakere yapma imkânı buldu.

Bilgi Çağı’nda küresel ekonomi, her ülkeden en iyi uygulamaları benimseyerek bilgi ekonomisine doğru ilerlemiştir. Ayrıca, bilgiye dayalı unsurlar, insan uzmanlığı ve ticari sırlar gibi kaynaklar ekonomik büyümede kritik birer faktör olarak değerlendirilmektedir. Ancak, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinin (GAAP) bu varlıkların bilançolarda yer almasına izin vermediğini belirtmek önemlidir.

Modern ticarileşmenin kökleri, hükümetlerin askeri avantajlar elde etme çabalarına dayanmaktadır.

Bilgi Ekonomisi ve İnsan Sermayesi

Bilgi ekonomisi, eğitim ve bilginin, yani “insan sermayesinin”, bireylere, işletmelere ve ekonomiye kâr sağlamak amacıyla nasıl işlev görebileceği üzerine odaklanır. Bu ekonomi modeli, doğal kaynaklar veya fiziksel girdiler yerine entelektüel yeteneklere ağırlık verir. Bilgi ekonomisinde, entelektüel uzmanlığa dayanan ürünler ve hizmetler, genel ekonomik yenilik anlayışını destekleyerek bilimsel ve teknik ilerlemelere katkıda bulunur.

Dünya Bankası, bilgi ekonomilerini dört temel sütuna göre tanımlar:

• Girişimciliği ve bilgi kullanımını destekleyen kurumsal yapılar
• Nitelikli iş gücüne erişim ve etkili bir eğitim sistemi
• Bilgi ve iletişim teknolojisi (BİT) altyapısı
• Akademi, özel sektör ve sivil toplumu kapsayan dinamik bir inovasyon ortamı

Bilgi Ekonomisinin Gerçek Dünya Örneği

Akademik kurumlar, araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) yapan şirketler, veri için yeni yazılım ve arama motorları geliştiren programcılar, sağlık alanında dijital veri kullanarak tedavileri iyileştiren profesyoneller, bir bilgi ekonomisinin unsurlarındandır. Bu ekonomi içerisinde, çiftçiler tarım ürünlerini daha verimli yönetmek için yazılım ve dijital çözümler kullanırken, robot destekli ameliyat uygulamaları gibi yüksek teknoloji gerektiren sağlık hizmetleri de önemli bir yer tutar.