Algoritmik Stabilcoin Nedir ve Stabilcoin’lerden Farkları Nelerdir?

Kripto paralar, piyasa dinamikleri ve arz-talep gibi faktörlere bağlı olarak büyük dalgalanmalara sahiptir. Bu durum, bazı kişiler için risk açısından rahatsız edici olabilir. Son yıllarda ekosistemin önemli bir parçası haline gelen stablecoin’lerin bir alt kategorisi olan algoritmik stabil paralar, ticaret süreçlerini otomatikleştirmek amacıyla gelişmiş teknolojiyi kullanır.

Stabilcoin Nedir?

Stabilcoin, fiyatını başka bir varlıkla ilişkilendirerek daha fazla stabilite sunan bir kripto para birimidir. Bu paralara olan talep, onları destekleyen varlıklara sabitlenmesinden kaynaklanmaktadır. Raporlar, stabilcoinlerin toplam arzının 2020 yılında 5,9 milyar dolardan 2021 yılı başında 35 milyar dolara çıkarak %493 oranında büyüdüğünü gösteriyor. Bu dönemde, stabilcoin kullanımı da %500 oranında artış gösterdi.

Stablecoin’ler, kripto ağında stake etme ve ödünç verme gibi faaliyetleri kolaylaştırarak, kripto borsalarında işlemleri hızlandırır. Ayrıca, çoğu borsada işlem ücretlerini azaltmak için de kullanılabilirler çünkü bu işlemler için genellikle herhangi bir komisyon alınmaz.

Tüccarlar, fiat paralarını stabilcoin ile değiştirip daha sonra bu stabilcoin’i başka bir kripto para birimi ile takas ederek işlem masraflarından tasarruf sağlayabilirler. Örneğin, Bitcoin almak için doğrudan ABD doları yerine önce bir stabilcoin ile takas yapanlar, ardından o stabilcoin ile Bitcoin alabilirler.

Çoğu geleneksel stabilcoin, merkezi bir otorite tarafından yönetilmektedir. Bir stabilcoin satın aldığınızda, ihraççının bu sabit parayı destekleyecek yeterli varlığı olduğunu varsayırsınız. Eğer stabilcoin, daha az dalgalı bir varlığa sabitlenmişse, değeri zaman içerisinde fazla değişiklik göstermeyecektir. Bir stabilcoin’in değerini anlamanın basit bir yolu şudur:

USDT, ABD dolarına sabitlenmiş bir stabilcoindir. Cüzdanınızda 1 USDT bulunduruyorsanız, değeri 1 USD’dir. Bu sayede, piyasa dalgalanmalarına maruz kalmadan istediğiniz kripto parayı takas edebilirsiniz.

Algoritmik Stabil Paralar

Algoritmik stabilcoinler, teminatı olmayan ve bu yüzden “teminatsız” olarak adlandırılan parçalardır. Merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan, piyasa fiyat stabilitesini artırmak amacıyla tasarlanmışlardır. Genelde, bu stabilcoinler, arzı talebe göre otomatik olarak ayarlayan algoritmalar kullanır. Bu işlem, Ethereum üzerindeki akıllı sözleşmelere dayanarak yapılmaktadır.

Algoritmalar, tokenların “deflasyonist” bir eğilim göstermesi durumunda para arzını artırırken, satın alma gücünün düştüğü zamanlarda arzı azaltacak şekilde programlanmıştır. Bu yapıyla, otomatik yanıt mekanizmaları, bir merkez bankasının işleyişine benzer bir sistem oluşturur.

Bu yöntem tamamen algoritmik stabilcoinlerin dokusunu ve değerini korumak için kullanılan unsurları ortaya çıkartarak ağda şeffaflığı sağlar.

Algoritmik Stabilcoinler Nasıl İşler?

• Algoritmik stabilcoin, atıfta bulunulan varlık veya türevleri alışveriş mekanizmalarıyla piyasa dengesini korur. Fiyat arttığında yeni para basarak, düştüğünde ise piyasadan token satın alarak dengeyi sağlar.
• Algoritmik stabilcoinlerin işleyişi genel olarak şöyledir:
• Bir oracle sözleşmesi, akıllı sözleşmenin blok zinciri dışındaki bilgiyle etkileşime girmesine yardımcı olur. Bu durumda farklı borsa verilerinden stabilcoin fiyatı alınır.
• Bu fiyat, belirli aralıklarla (örneğin 24 saatte bir) yeniden yapılandırma sözleşmesine aktarılır; böylece ihtiyaç halinde arzın artması veya azalması gerektiği belirlenir.
• Sözleşme, kullanıcılara ait her cüzdanda kaç tokenın yakılacağı ve basılacağı sayısını izlemeye başlar. Eğer token fiyatı belirlenen sabit değeri aşarsa, algoritma tokenları yakmaya başlar; aksi durumda, yeni tokenlar oluşturur.

Ana Özellikler

Algoritmik stabilcoinlerin bazı önemli özellikleri şunlardır:

1. Sınırlı Fiyat Dalgalanması = Katma Değer

Stabilcoinler, sınırlı fiyat dalgalanmaları ve kullanıcı dostu olmaları sayesinde değer depoları olarak öne çıkmaktadır. Bu durum, sabitcoinlerin uluslararası işlemlerde kolayca kullanılabilmesini sağlar. Ayrıca, teminat çeşitliliği ile hiperenflasyona ve piyasa dalgalanmalarına karşı bir dayanıklılık oluşturur.

2. Piyasa Duyarlı Tepkiler

Akıllı sözleşmelere yerleştirilmiş algoritmalar, piyasa verilerine otomatik olarak tepki verme özelliği sunar. Bu parametreler, piyasa koşullarını analiz ederek tokenlar için arz ve talep dengesini sağlamayı hedefler.

3. Güvenlik

Özel anahtar ile şifreli cüzdanlarda saklanarak güvenlik sağlanabilir. Bu sayede, stabilcoin sahipleri varlıklarına erişim hakkına sahiptir. Ek güvenlik önlemleri için gelişmiş şifreleme teknikleri kullanılabilir.

Algoritmik Stabil Paraların Kullanım Alanları

Algoritmik stablecoin’ler, üçüncü parti müdahalelerini ortadan kaldırarak gerçek bir merkeziyetsizlik sunar. Bu paralar, yedek olarak gereken sermayeyi artırmanın getirdiği zorluklara çözüm sunar.

Algoritmik stabilcoin’ler, kripto borsalarında ticaret, stake etme ve ödünç verme gibi işlemler için kullanılabilir. Yatırımcılar, fiat parayı direkt bir stabilcoin ile takas ederek işlem masraflarından kurtulabilir, ardından stabilcoin’i diğer kripto paralarla değiştirebilirler.

Algoritmik Stabil Para Türleri

Algoritmik merkeziyetsiz sabit paralar, farklı özelliklere sahip olsa da genellikle benzer protokoller izler. Aşağıda, bazı algoritmik stabilcoin türleri yer almaktadır.

1. Algoritmik Stabil Paraları Yeniden Basma

Bu tür stabilcoinler, arzı yöneterek değerini düzenler. Yeniden başlatma mekanizması, fiyatlar belirli bir eşik altına düştüğünde arzı azaltan, üstüne çıktığında ise ek tokenlar dağıtan bir algoritma kullanır. Bu yöntem, tokenın değerinin piyasa koşullarından bağımsız olarak korunmasını amaçlar.

2. Senyoraj Algoritmik Stabil Paralar

Bu modelde, “rebasing” yerine iki ayrı token bulunur: esnek bir arz için kullanılan bir para ve ağın yatırım payları. Bu pay sahipleri, enflasyonist ödüllerin tek alıcıları konumundadır.

3. Aşırı Teminatlandırılmış Algoritmik Stabil Paralar

Aşırı teminatlandırılmış stabilcoinler, çok sayıda kripto para tokenına ihtiyaç duyarak daha az sayıda stabilcoin verir. Bu, fiyat dalgalanmalarına karşı bir koruma sağlamak için yapılmaktadır. Örneğin, MakerDAO’nun ETH teminatlı DAI stabilcoini, minimum %150 teminat gerektirir; böylece temel varlık fiyatının düşmesi durumunda, stabilcoinler otomatik olarak tasfiye edilebilir.

4. Kesirli Algoritmik Stabil Paralar

Kesirli algoritmik stabilcoinler, hem varlık teminatlaması hem de kriptografik algoritmalarla desteklenen kısmen teminatlı yapılar sunar. Örneğin Frax (FRAX), ABD doları ile 1:1 sabit kalmak için tasarlanarak iki ayrı varlık kullanır: USDC stabilcoini ve Frax Share (FXS) yönetişim tokenı.

Potansiyel Riskler

Algoritmik stabilcoinler, finansal krizlerde veya aşırı dalgalanma dönemlerinde zayıf kalma riski taşımaktadır. Bu risklerden bazıları şunlardır:

1. Piyasa Riski

Algoritmik stabilcoinler, piyasa dalgalanmalarına bağlı olarak arzın değişme riski taşır. Bir dijital varlığın fiyatı hedef fiyatı aşarsa, algoritma yeni tokenlar üretir. Eğer fiyat hedefinin altına düşerse, algoritma tokenları yakar. Arzdaki bu değişiklik, yalnızca fiyatın yüksek olduğunda ödenen alıcılara tahsisi ile dengelenebilir.

2. Oracle Akıllı Sözleşmesi

Oracle teknolojilerine bağlı olmak, bir bilgi darboğazı yaratabilir, çünkü blok zincirleri dış verilerle etkileşime geçemez. Oracle’lar, fiyat verilerini almak, kontrol etmek ve denge sağlamak için kullanılır. Ayrıca, elde edilen verilerin doğru bir şekilde güncel olması da önemlidir.

3. Stabilite Kırılması (Peg Seperation)

Bir stabilcoin ana zincirden ayrıldığında peg kırılması riski ortaya çıkar. Bu durum, algoritmik stabilcoinlerin istikrarsızlaşmasına sebep olabilir ve projenin tamamını tehlikeye atabilir.

En İyi Algoritmik Stabil Paralar

1. DefiDolar (DUSD)

DefiDollar, kullanıcılara verilen teminat oranını sübvanse ederek onlara karşı taraf riskinden ve diğer tehlikelerden korumayı hedefleyen bir stabilcoin endekstir. Yatırımcıları bu sabitlerle bağlantılı temel risklerden koruyan tek bir token (DUSD) sunar.

2. Empty Set Dollar (ESD)

Empty Set Dollar (ESD), merkeziyetsizlik ve yeni protokol mekanizmalarını birleştiren bir stabilcoindir. Bu token, diğer sistemlerin düşüşlerine karşı durmak için yeni protokoller kullanır ve DApp’lerde kullanılabilir.

3. Frax (FRAX)

Frax, Uniswap’ta ticaret çiftlerine likidite sağlayarak, staking ve FRAX stablecoin’inin basılması gibi işlemler sunmaktadır. İki farklı varlık kullanarak, 1:1 ABD dolarına sabit kalan bir alt coin ve yönetişim tokeni olan Frax Shares (FXS) sunar.

4. Ampleforth (AMPL)

Ampleforth, esnek bir arz ile fiyat istikrarını sağlamak için tasarlanmış merkeziyetsiz bir stabilcoindir. Günlük yeniden temellendirme işlemleri sayesinde stabiliteyi korur.

Algoritmik Stabil Paralar İyi Bir Yatırım mı?

Algoritmik stabilcoinler, piyasa dalgalanmalarını dengelemek için akıllı sözleşmeler aracılığıyla otomatik olarak arzı düzenlemeye çalışır. Bu yenilikçi yapı, birçok yatırımcı tarafından kripto para dünyasında potansiyel bir fırsat olarak değerlendirilmektedir. Önümüzdeki iki yıl içinde stablecoin pazarının 1 trilyon dolara ulaşması beklenmektedir.

Merkezi bir stabilcoin yapısında, yatırımcılar yerel yasaların getirdiği düzenleme riskleriyle karşı karşıya kalabilirler. Eğer hükümetler, ihraççıların banka hesaplarını dondurursa, sabitcoinin değeri sıfıra düşebilir ve bu durum değer kaybına yol açar.

Elbette, UST-LUNA çöküşü kripto dünyasını sarstı. Uzmanlar, bunun algoritmik stabilcoinlerin sonunu işaret edebileceğini belirtiyor; bu da söz konusu varlıkların geleceğini tehdit edebilir. Şu an için, yatırımcıların ve kurumların algoritmik stabilcoinlere temkinli yaklaşmaları gerekiyor.

Son Sözler

Stablecoinler, günümüze kadar yeni ve güvenilir bir yatırım biçimi olarak algılandı. Ancak algoritmik stablecoinler, “değerlerini korumak için karmaşık finans mühendisliğine başvurdukları” için bir istisna oluşturur. UST-LUNA olayı, bazı kaygı verici konuları gözler önüne serdi. Belki de mevcut teknoloji yeterince gelişmiş değil ve stabil coinlerin bile daha fazla düzenlemeye ihtiyaç duyduğu düşünülmekte.