Neden Bir Ticaret Kitabı Hazırlamalısınız?

Gündelik yaşamda olduğu gibi, tradingde de belirli kurallar, ilkeler ve yönergeler gereklidir. Hangi para birimlerinde işlem yapılacak? Hangi koşullarda işlem yapmaktan kaçınılacak? İşlemlere nasıl başlanacak? Pozisyon büyüklüğü ve riske atılacak miktar ne kadar olacak? Kar hedefleri nerede belirlenecek? Hangi durumlarda işlemler iptal edilecek? Bu gibi birçok sorunun yanıtları belirsiz olmamalıdır. Başlangıçta bu soruları detaylı bir şekilde ele almak zorlayıcı olabilir; ancak zamanla bu süreç otomatik hale gelecek ve disiplinli bir biçimde işlem yapma alışkanlığına dönüşecektir.

Rastgele bir yaklaşımla, yalnızca sezgilerinize dayanarak işlem yapıp kazandığınız bir senaryo, aslında en kötü senaryolardan biridir. Çünkü bu durum, yeni ve yanlış bir alışkanlık geliştirmekle kalmaz; aynı zamanda beyninize “Kurallarıma uymadan da kazanabiliyorum” mesajını vererek işlem disiplininizi zedeler ve sisteminizi tümüyle sarsar.

Andrew Aziz ve Mike Baehr’e göre, her trader’ın stratejisine özel bir Trade Kitabı olmalıdır. Bu kitapta; parite seçim kriterleriniz, işlemleri alma, taşıma ve kapatma yöntemlerinize dair kurallar ve stratejileriniz ile beraber yöntem hakkında düşünceleriniz ve olasılıklarınız yer almalıdır. Ayrıca her Trade Kitabı kendine özgü bir isim taşımalıdır. Bazı trader’lar kitabı elektronik ortamda oluştururken, bazıları ise geleneksel kağıt kalem ile tercih etmektedir. Trade kitabı oluşturulurken her aşamanın dikkatlice elenmesi önemlidir.

Trade kitabı “Seçim, Tanılama, Uygulama ve Dikkate Alınması Gerekenler/Düşünceler” olmak üzere dört farklı aşamadan oluşmaktadır.

---

1) Seçim

Bu aşamada, hangi tür paritelerin stratejinize uygun olduğunu ayrıntılı ve net bir şekilde tanımlamalısınız. “Hacim yüksek olmalı” veya “Piyasa değeri büyük olmalı” gibi kriterler belirlenmelidir. Bu tür kriterler koymak, rastgele işlem yapmaktan kaçarak daha bilinçli ve sistematik hareket etmenizi sağlar. Ayrıca aynı parite ile düzenli çalışma, görsel hafızanızı güçlendirir ve zamanla fiyat hareketlerini daha doğru tahmin etme olasılığınızı artırır.

Parite sadeleştirmesi yaparken “Yanlış pariteyi seçersem ve diğer fırsatları kaçırırsam?” düşüncesi aklınıza gelebilir. Her tercihin bir miktar pişmanlık barındırdığını kabullenmek gerekir. Çok fazla pariteyi takip ederseniz, “Sadeleştiğimde daha iyi sonuç alabilir miyim?” sorusu aklınızı kurcalayacaktır. Ancak, zaman ve çabanızı birçok pariteye harcamak yerine birkaç pariteye yönlendirerek benzer veya daha iyi sonuçlar elde etmek mümkündür; bu yolla daha az zaman ve enerji harcayabilirsiniz. Gün boyunca birçok fırsat bulunmaktadır ve kaçırılacak fırsatlar her zaman olacaktır. Önemli olan, her kaybı takıntı haline getirmektense birkaç iyi fırsatı yakalamayı yeterli görmek ve buna odaklanmaktır.

---

2) Tanılama

Bu aşamada, hangi koşulların gerçekleşmesini beklediğinizi; hangi sinyallerle işlem yapacağınızı; hangi göstergeleri veya formasyonları kullanacağınızı; işlem sırasında beklediğiniz fiyat hareketlerini ve işlemi hangi koşullarda kapatacağınızı net bir biçimde tanımlamalısınız. Ayrıca hangi zaman dilimlerinde veya günün hangi saatlerinde stratejinizin daha etkili olduğunu belirtmek de doğruluk oranınızı artıracaktır.

Aziz ve Baehr, geliştirdikleri stratejiyi “Açılış Aralığı Kırılımı” olarak adlandırmıştır ve kurallarını şu şekilde belirlemiştir:

• Hisse senedinin ilk 1 dakikası kritik öneme sahiptir.
• 1 dakikalık fiyat hareketi, VWAP’ı kazanıyor mu yoksa kaybediyor mu?

Kurallar:

• Eğer fiyat 1 dakikalık hareket sonrasında VWAP’tan çok uzakta kapanırsa: işlem almaktan kaçının.
• Eğer fiyat 1 dakikalık hareketten sonra VWAP’ın üzerinde kapanırsa: long düşünün.
• Eğer fiyat, 1 dakikalık hareketten sonra VWAP’ın altında kapanırsa: short düşünün.
• 1 dakikalık mumda büyük bir fitil olmamalıdır.

Seviye 2:

• Büyük satış olduğunda fiyat yükseliyorsa, short pozisyon almayın (long düşünün).
• Büyük alım olduğunda fiyat düşüyorsa, long pozisyon almayın (short düşünün).

---

3) Uygulama

Bu aşamada, belirlenen stratejiye uygun olarak giriş, zarar kesme ve kar alma noktaları tanımlanır; emirler uygun şartlarla işleme sokulur. Aziz ve Baehr’in “Açılış Aralığı Kırılımı” stratejisinden devam edecek olursanız şu şekilde bir kurgu oluşturabilirsiniz:

• Giriş Noktası: 1 dakikalık mum kırılımı. Fitiller yerine gövde dikkate alınmalı ancak büyük farklılık olmamalıdır.
• Zarar Durdurma Noktası: Yakınlardaki VWAP veya hareketli ortalamalar.
• Kâr Noktası: Piyasa öncesi seviyenin kırılımı veya o çevrede beklediğiniz fiyat hareketi.
  • Eğer VWAP’ın üzerinde kalmaya devam ediyorsa Uzun pozisyon alın;
  • VWAP’ın altında kalıyorsa Kısa pozisyon ekleyin.
• Geliştirme Alanı: Eklemeler üzerinde çalışılmalıdır.

---

4) Dikkate Alınması Gerekenler / Düşünceler

Bu aşamada uygulanacak stratejiye ilişkin gözlemler, performans verileri ve iyileştirme önerileri detaylı bir biçimde kaydedilmelidir. Böylece hangi stratejilerin etkili, hangilerinin ise verimsiz olduğu analiz edilebilir ve en iyi sonuç veren yöntemlerle ilerlemeye devam edilebilir.

Aziz ve Baehr’in stratejisinden bir örnek:

Kurallar ve Notlar

• Kırılımı bekleyin.
• Fitilli mumlarla işlem yapmayın.
• Stop olmaktan çekinmeyin.
• Zaman ve satışları izleyin.
• Alışılmadık hız ve emir akışını takip edin. Son satış fiyatını gözlemleyin.
• Patlama arayın.

---

Veri Günlüğü (Ek Öneri)

Aziz ve Baehr’e ek olarak, trade kitabının sonuna bir “işlem günlüğü” bölümü eklenmesini öneriyorum. Bu sayede yalnızca stratejinizin ne kadar etkili olduğunu sayısal verilerle değerlendirmekle kalmaz; aynı zamanda işlemler sırasında yaşadığınız duygu, düşünce ve davranış örüntülerini de gözlemleyebilirsiniz. Bu farkındalık, hem stratejik hem de psikolojik gelişiminiz için değerli bir geri bildirim alanı oluşturur. Ek olarak, işlemlerinizin başarı oranını sayısal verilerle görmek (%75 başarılı gibi), ilerlemenizi objektif bir şekilde takip etmenize ve stop olunan işlemlerde motivasyonunuzu korumanıza yardımcı olur.

---

Sadeleşme ve Odaklanma

Birden fazla strateji ve yöntemle çok sayıda paritede işlem yapmaya çalıştığınızda, büyük ihtimalle kayıpla sonuçlanacaksınızdır. Sonuçta, hepimiz bir bilgisayar değiliz; tüm verileri analiz eden bir algoritmaya sahip değiliz. Evrimsel olarak, minimum eforla maksimum faydayı elde etmeye yönelik programlandık. Bu nedenle sadeleşmek — hem parite seçiminde hem de yöntem tercihlerinde — zihinsel enerjinizi koruyarak verimliliğinizi artırır.

Örnek: İki Farklı Trader

• Trader A: Elliot, Price Action ve Harmonik Formasyonlar üzerine eğitimler almıştır. İşlem öncesi grafikleri inceleyerek hangi yöntemle işlem yapacağına karar vermeye çalışır; X coininde Price Action’la, Y coininde ise Elliot’la işlem yapar. Genelde birçok pariteyi hızlı bir şekilde gözden geçirir ve hangi yöntem işlem sinyali veriyorsa onunla hareket eder.
• Trader B: Yalnızca hacimli paritelerde, FVG bölgelerinde oluşan yapıları trade etmektedir. Fiyat FVG’li bölgeye geldiğinde dönüş formasyonlarını arar ve iyi tanıdığı beş ana parite üzerinden uygun koşullarda işlem yapar.

Her iki trader da kazançlı olabilir; ancak günün sonunda Trader A’nın daha yorgun, dağınık ve tatminsiz hissetme olasılığı yüksektir. Kaliteli stratejilerle yapılan az sayıda işlem, daha fazla yüzeysel işlem yapmaktan çok daha verimli sonuçlar verecektir. Çok sayıda işlem yapmak, daha çok kazanmak anlamına gelmez; aksine çoğu zaman yönteminiz konusunda sorgulamanıza ve motivasyonunuzu kaybetmenize neden olur. Her fiyat hareketini kovalamak yerine, fiyatın size gelmesini bekleyin ve yalnızca stratejinizin uygun koşulları ortaya çıktığında işlem yapma alışkanlığını geliştirmelisiniz.

---

Stratejiyi Aşamalı Genişletmek

Strateji perspektifinizi kademeli olarak genişletmek, hem etkili hem de sürdürülebilir bir gelişim yoludur. Öncelikle tek bir strateji ile başlayıp onu derinlemesine öğrenmeli, çeşitli piyasa koşullarında test etmeli ve istikrarlı sonuçlar elde edebilecek seviyeye gelmelisiniz. Bu noktadan sonra yeni bir stratejiye geçmek, öğrenme sürecinizi daha kontrollü ve sağlam hale getirir. Böylece hem mevcut stratejinizi uygulamaya devam eder hem de yeni stratejilerin piyasa yansımalarını gözlemleyerek bilgi dağarcığınızı dengeli bir şekilde artırabilirsiniz.

---