2008 Krizi Yeniden Tekrarlanabilir: Kripto Paralar İçin Tehlike Sinyalleri!

Eurointelligence’ın kurucu ortağı ve eski Financial Times köşe yazarı Wolfgang Münchau, kırmızı alarm seviyesinde bir balon içinde olduğumuzu ve bu sefer, kripto para sektörüne de bulaşma riski bulunduğunu belirtti. Açıklamalarını İngilizce dilinde bu sayfadan inceleyebilirsiniz.

Kripto piyasasının henüz tüm finans sistemini sarsacak kadar büyük olmadığı düşünülse de, özellikle stablecoin’lerin makroekonomik şoklara karşı savunmasızlığı ciddi bir risk teşkil etmekte.

Kripto paralar ve balon riski

Kripto, geleneksel yatırımcılar için her zaman karmaşık bir kategori oldu çünkü altında yatan değerin ne şekilde belirleneceğine dair net bir yöntem bulunmamakta.

Özellikle meme coin piyasası, herhangi bir ekonomik temele dayanmadan spekülatif işlemler üzerine kurulmuş durumdadır. Şu anda toplam meme coin piyasasının değeri yaklaşık 80 milyar dolar seviyelerinde ve bunun yarısını Dogecoin oluşturuyor. Donald Trump ile ilişkilendirilen bir coin bile 3,8 milyar dolarlık piyasa değerine ulaşmış durumda.

Meme coin balonu, küresel finans sistemini yerle bir edecek boyutta olmayabilir, ama etkileri şimdiden görünmeye başladı. Örneğin, Arjantin’de borsa, Başkan Javier Milei’nin tanıttığı bir meme coin’in çökmesi üzerine %5’ten fazla değer kaybetti.

Stablecoin tehlikesi

Stablecoin’ler, itibari para destekli rezervlere dayandıkları için daha sağlam bir iş modeli öneriyor. Ancak bu varlıklar, kısa vadeli devlet tahvillerini rezerv olarak tutmakta ve faiz oranlarındaki dalgalanmalara karşı oldukça hassaslar.

Eğer enflasyon beklenildiği gibi artış gösterirse ve ABD Merkez Bankası (Fed) yeniden faiz artırımına giderse, kısa vadeli tahvillerin fiyatı gerileyerek stablecoin rezervlerini eritebilir.

1994’teki tahvil piyasası krizi, Fed’in yalnızca çeyrek puanlık bir faiz artışıyla başlamıştı. 1997 Asya finansal krizi ise stablecoin’lere benzer biçimde ABD Hazine tahvillerine dayalı döviz rejimlerinden kaynaklanmıştı.

Yani, finans dünyasında yeni gibi görünen kavramlar, aslında eski krizlerin farklı biçimlerde yeniden yapılmış versiyonları. Stablecoin krizi, tipik bir varlık-yükümlülük uyumsuzluğu örneği olabilir ve bu bağlamda geçmişte nasıl büyük krizler yarattığını daha önce gördük.

Borsa ve aşırı değerleme

Bir diğer tehlike ise borsa içerisinde söz konusu. Nobel ödüllü ekonomist Robert Shiller’ın hesapladığı döngüsel olarak düzeltilmiş fiyat-kazanç oranı (CAPE), S&P 500 endeksi için tüm zamanların zirvesine yaklaşmakta.

Bu oran şu an 40 seviyeleri civarında, yani dot-com balonundaki zirveye oldukça yakın bir noktaya erişmiş durumda. 1929 ve 2008 krizlerinden önce bile benzer yüksek seviyelere ulaşılmamıştı.

1990’ların sonlarında, yatırımcılar internetin ticari fırsatlarına büyük bir heyecanla giriş yapmıştı, ama hangi şirketlerin başarılı olacağının belirsiz olduğu da bir realiteydi. O dönemde Microsoft ve Intel sektöre hakimken, Apple zor günler geçiriyor, Amazon yeni yeni kurulmuş durumda ve Google henüz ortada yoktu.

Günümüzde ise teknoloji ve kripto piyasalarında benzer bir aşırı değerleme riski var. Balonlar genellikle patladıklarında fark edilmektedir ve bu durumda kripto piyasası da patlama riskinin bir parçası olabilir.