Katman 0, 1, 2, 3: Nedir Bu Katmanlar?

“Layer 0”, “Layer 1” ve “Layer 2” terimleri, blok zinciri alanında sıkça duyduğumuz kavramlardır. Bu kavramlar, blok zinciri mimarisinin farklı katmanlarını temsil eder ve bu katmanlar arasındaki farklılıkları anlamak, blok zinciri teknolojisini daha iyi kavrayabilmemiz açısından oldukça önemlidir.

Katman 1 Nedir?

Katman 1, Bitcoin, Ethereum, Solana ve Cardano gibi temel blok zincirlerini içerir; bu ağlar kendi içerisinde işlemleri doğrulayabilir. Diğer katmanlar, bu temel katman üzerinde inşa edilebilir. Katman 1 blok zinciri ağlarının, işlem ücretlerini karşılamak için kullandıkları kendi token’ları bulunmaktadır.

Katman 1 ölçeklendirme çözümleri, ağın ölçeklenebilirliğini, dağıtımını veya güvenliğini artırmak için temel katmanda gerçekleştirilen değişiklikleri içerir. 

Örneğin, blok boyutlarının artırılması bunun bir örneğidir. Ayrıca parçalama veya mutabakat mekanizmasını değiştirme gibi diğer Katman 1 ölçeklendirme yöntemleri de mevcuttur. Ancak, Katman 1 ölçeklendirme yöntemlerinin en büyük zorluğu, uygulanmalarının karmaşık olması ve blok zincirinin sert bir şekilde çatallanmaya neden olabilmesidir.

Katman 2 Nedir?

Katman 2 protokolleri, Katman 1’in ölçeklenebilirlik sorunlarına çözüm bulmak amacıyla, Katman 1 blok zincirlerinin üstünde yer alan yapılar olarak tasarlanmıştır.

Bu durumu Ethereum üzerinden örnek vermek gerekirse:

Ethereum, popüler bir ağ olmasının yanı sıra, zaman zaman yüksek işlem ücretleriyle de karşılaşır. Bu, “Gas Fee” olarak adlandırılan ücretlerin düşürülmesi ve ağın hızlandırılması amacıyla Katman 2 ölçeklendirme çözümleri devreye girmiştir. Katman 2 ölçeklendirme, işlemleri daha hızlı ve düşük maliyetle gerçekleştirmek için hesaplamayı ikincil zincire taşır, böylece ana zincirin yükü hafifler.

Ethereum ağı için Arbitrum, StarkWare, Optimism gibi pek çok Katman 2 ölçeklendirme çözümü mevcuttur.

Katman 0 Nedir?

Katman 0 protokolleri, Katman 1 projelerinin birbirleriyle uyumlu olarak çalışmasını sağlamaya yönelik çözümler sunar. Bu, Katman 1 açısından önemli bir sorundur çünkü bir ekosistemdeki proje, diğerine geçerken zorluklar yaşamaktadır. Katman 0, bu sorunu ortadan kaldırır.

Polkadot ve Cosmos, Katman 0’a ait bilinen blok zincirlerindendir. Birbirleriyle iletişim kurabilen farklı Katman 1 blok zincirlerinden oluşan bir ekosistem düşünmek mümkündür. Geliştiriciler, projelerini tek bir blok zincirinin sınırları içinde kalarak inşa etmekten çekinmeden gerçekleştirebilirler. Bir blok zincirinden gelen yük, diğer Katman 1’ler arasında kolayca yayılabildiğinden, ölçeklenebilirlik sorunu da kolayca çözülür.

Katman 3 Nedir?

Katman 3, dApp’ler, oyunlar, depolama ve diğer blok zinciri tabanlı uygulamaları destekleyen protokollerdir. Bu nedenle aynı zamanda uygulama katmanı olarak da adlandırılmaktadır.

Çoğu Katman 1 blok zinciri, Katman 3 projelerini doğrudan kendi ağlarında geliştirmeye olanak tanır. Örneğin, Ethereum blok zinciri, bu katmanda akıllı sözleşmelere olanak sunarken, bu Bitcoin ile mümkün değildir.

Özetle:

Katman 1: Temel blok zinciri ağı, ancak ölçeklendirme sorunları ile karşı karşıyadır (örn. Bitcoin).

Katman 2: Katman 1 protokoller için ölçeklendirme çözümü sağlar (örn. Bitcoin Lightning Network).

Katman 3: Blok zinciri tabanlı dApp’leri, oyunları ve daha fazlasını destekler. Uygulama katmanı olarak da bilinir (örn. Uniswap).

Katman 0: Katman 1 protokolleri arasında birlikte çalışabilirliği sağlar (örn. Cosmos).